John Ernest Steinbeck (1902-1968)
Sơ lược về tác giả
California thời khủng hoảng kinh tế Mỹ.
ĐẠI HẠN VÀ TRẬN DUST BOWL NƯỚC MỸ-- QUA NGÒI BÚT CỦA JOHN ERNEST STEIBECK TRONG TÁC PHẨM NHỮNG CHÙM NHO THỊNH NỘ
(The Grapes of Wrath)
Dust Bowl và Nước Mỹ
Đất khô lắng đầy trong các mương nhỏ. Từng loạt nhỏ chuột đồng và bầy kiến bắt đầu di cư . Và khi ánh nắng càng trở nên gay gắt ngày qua ngày, giờ những cái lá non xanh của bắp không còn đứng thẳng được nữa; thoạt đầu chúng hơi cong lại, và rồi, phần giữa sóng lá yếu dần, từng chiếc lá khuỵu xuống . Giờ đây các đường viền cháy xậm của lá bắp lại lan rộng dần vào phần sóng lá. Mấy đám cỏ dại tả tơi cụp xuống tận rễ. Không khí thật loãng và bầu trời càng trở nên nhợt nhạt. Mỗi ngày qua, mặt đất trông càng nhợt nhạt hơn thêm.
Vài toán người di chuyển trên đường. Bánh xe nghiến trên mặt đường, móng ngựa gõ cồm cộp trên đất, mặt đất vỡ vụn thế là bụi tạo thành. Mọi thứ di động đều tung thêm bụi vào bầu trời: Một gã đi bộ làm tung đám bụi mỏng lên ngang thắt lưng, một cỗ xe ngựa cũng đủ bắn bụi cao ngang hàng rào, một chiếc xe hơi chạy ngang cuồn cuồn dấy lên một lớp mây bụi dày đằng sau nó. Bụi lại tiếp tục dấy lên vậy mãi không thôi.
Nửa tháng Sáu qua rồi. Nhiều đám mây lớn dần xuất hiện từ bầu trời Texas và Vùng Vịnh, những đám mây lớn cao mang đầy mưa . Đàn ông làm việc trên đồng, họ ngửa cổ trông lên những đám mây kia, mũi ngửi ngửi, xong đưa ngón tay thấm nước lên trời đoán chừng ngọn gió. Bầy ngựa lại chộn rộn khi mây tăng lên. Đám mưa rơi một ít làm bắn tung vài giọt nước xong lại vội vả bay đi vùng khác. Đằng sau chúng giờ đây lại một bầu trời nhợt nhạt và mặt trời tiếp tục gay gắt. Trong đám bụi đất còn vài dấu vết mấy hạt mưa hiếm hoi vừa rơi, trên đám bắp cũng có dấu vết vài giọt nước vừa rơi, chỉ ngần ấy thôi . Có cơn gió nhẹ theo sau đưa đám mây đó tiến về huớng bắc, ngọn gió nhẹ qua làm rung rinh đám bắp đang khô héo. Một ngày nữa lại qua, gió tăng thêm mạnh hơn, đều đặn , không thay đổi. Nhiều đám bụi trên mặt đường cuốn tung lên phủ xuống mấy đám cỏ dại cạnh mấy cánh đồng. Bầu trời dần dà đen thẩm lại do bụi. Gió rà qua mặt đất tung bụi lên và mang chúng đi xa. Gió càng lúc càng mạnh. Mưa làm vỡ lớp đất khô trên mặt, gió tung bụi lên khỏi những cánh đồng, xong đưa những đám mây bụi xám xịt kia vào bầu trời trông y những đám khói đen khổng lồ từ từ lan rộng. Bao chiếc lá bắp khô đập phành-phạch theo gió, tạo thành thứ âm thanh khô khốc vội vả. Thứ bụi chứa loại đất tốt kia không rơi trở lại mặt đất, giờ đang lẩn vào trong không gian tối mịt.
Gió càng lúc càng mạnh. Gió xói qua dưới từng phiến đá kéo tốc ra hết mọi thứ- cỏ lá khô, ngay cả cục đất nhỏ, tất cả cuốn theo hướng đi của gió khi nó lướt qua cánh đồng. Không khí và bầu trời đen kịt chỉ để mặt trời chiếu những lửa đỏ ối xuyên qua. Đó là cả một sự nhức nhối trong bầu trời. Ban đêm, ngọn gió tàn bạo kia lại càng lướt nhanh qua cánh đồng, xới tung lớp rễ con của bắp. Những chiếc lá bắp yếu ớt cố đứng vững trước gió cho đến một lúc lớp rễ thực sự bị trốc ra và tất cả cùng ngã rạp theo hướng đi của gió.
Bình minh xuất hiện, nhưng lại không đồng nghĩa với ban ngày. Một thứ mặt trời đỏ rực xuất hiện lẫn trong bầu trời màu xám. Đó là một vòng tròn đỏ ẩn hiện cho ta quá ít ánh sáng nên tạo thành một vùng sáng lờ mờ. Ngày càng lên cao, vùng sáng lờ mờ đó lại chuyển qua màu tối đậm hơn. Gió tiếp tục gào thét cày qua những đám bắp ngã rạp, rên rỉ...
Đàn ông, đàn bà chỉ biết chen chúc núp kỹ trong nhà. Mỗi khi phải ra khỏi nhà, họ phải buộc chặt khăn tay che mũi cùng mang một đôi che mắt tròn, bảo vệ đôi mắt.
Đêm xuống, lại một bầu trời đen kịt. Ánh sao không thể nào xuyên xuống mặt đất. Ngoài vườn ta không thể thấy được thứ ánh sáng nào từ trong nhà le-lói chiếu hắt qua cửa sổ. Bụi đã trộn đậm, đều với không khí để tạo ra một thứ hỗn hợp. Mọi nhà, cửa đều đóng kín bưng. Tất cả mọi khe hở cửa sổ và cửa ra vào đều được chèn kỹ bằng vải. Thế nhưng bụi vẫn len vào được. Không ai nhìn ra nổi thứ bụi mịn đó trong không khí. Chúng chẳng khác gì một lớp phấn hoa bám chặt vào ghế, bàn, dĩa ăn cơm. Người ta phủi bụi bám trên vai. Rồi bụi kia lại đọng lại một đường dài ngay ngạch cửa.
Khoảng nửa đêm, gió đã đi qua, gió trả lại sự vắng lặng cho vùng đất. Thứ không khí chứa đầy bụi giờ đây lại cản trở âm thanh còn nhiều hơn sương mù gấp bội. Người ta nằm gắng trên giường, lắng đợi tiếng gió ngưng thổi. Họ tiếp tục nằm yên lặng, cố lắng tai nghe thật sâu vào khoảng không gian lặng im đó. Có tiếng gà gáy. Tiếng gáy kia nghe như bị nghèn nghẹn qua làn không khí đó. Người ta không thể nào nằm yên mãi trên giường. Họ đang cần một buổi sáng. Họ biết phải chờ rất lâu không khí mới hết bụi. Buổi sáng, màn bụi treo dày đặc trông y một lớp sương mù. Mặt trời chín đỏ như màu máu. Suốt ngày bụi sẽ liên tục từ bầu trời tiếp tục lắng đọng. Rồi ngày tiếp ngày sẽ y vậy. Cho đến một lúc, bụi sẽ tạo thành một lớp dày che kín toàn bộ mặt đất. Bụi đọng lại trên lá bắp, trên cọc hàng rào, trên bao lớp hàng kẽm gai, ứ lại từng lớp trên mái nhà, trên bao lớp cỏ dại cùng cây cối...
Người ta tiếp tục ra khỏi nhà. Khi họ ngửi được mùi không khí nóng bỏng, khó chịu, họ lại vội che mũi. Trẻ con cũng lóp -ngóp bò ra, nhưng chúng không thể nô đùa như trước mỗi dịp có mưa. Mấy gã đàn ông đứng tần ngần cạnh hàng rào. Họ đang lặng nhìn đồng bắp bị trận hạn thiêu đốt, hủy hoại. Cánh đồng chỉ còn lại lác đác vài ngọn lá xanh nào đó, ngắc ngoải nhô ra nơi nào ít bụi. Họ đứng im lìm rất lâu chẳng hề nhúc nhích. Giờ, cánh đàn bà lại chui ra khỏi nhà, đứng cạnh đàn ông. Họ đoán xem có nghỉ làm không ? Cánh đàn bà như đang âm thầm dò xem nét mặt đàn ông, để đoàn biết ý nghĩ trong của họ. Có thể đồng bắp đã tiêu tan, chỉ còn lại một ít cỏn con nào đó. Đám trẻ con đứng gần. Chúng dùng chân vẽ vu - vơ trên nền đất. Chúng đoán chừng xem mẹ và cha chúng có nghỉ làm hay không ? Bọn trẻ lại nhìn trộm nét mặt cha và mẹ chúng, lại dùng chân, cẩn thận vẽ thêm những đường thẳng trên đất. Mấy con ngựa lại máng rúc đầu vào uống nước làm sạch đi những lớp bụi đọng trên thành máng. Giờ đây phía đàn bà biết rằng phía ngoài đã yên và sẽ không nghỉ làm.
Rồi họ hỏi chồng:
-Chúng ta sẽ làm gì đây hả mình ?
Đàn ông trả lời:
- Anh không biết nữa. Nhưng cũng ổn thôi.
Đàn bà biết sẽ ổn thôi. Rồi bọn trẻ đang chăm chú nhìn họ cũng biết sẽ ổn thôi. Trong thâm tâm, đàn bà và đám trẻ tự biết họ sẽ không bao giờ có rủi ro nào quá lớn mỗi khi chồng hay cha còn an toàn. Đàn bà vào nhà tiếp tục công việc. Lủ trẻ sau khi cẩn thận dòm chừng, lại tiếp tục nô đùa. Càng về cuối ngày thì mặt trời càng ít đỏ hơn nhưng vẫn thổi những tia lửa gay gắt lên mặt đất dày bụi. Mấy gã đàn ông kia tiếp tục ngồi trước lối vào nhà. Hai tay họ lại tiếp tục vân vê cái que và những viên đá nhỏ. Họ mãi ngồi yên như thế- suy nghĩ, vẽ vời gì đó trong đầu.
John Steinbeck
Đinh Hoa Lư dịch
No comments:
Post a Comment