cảnh ra đi trong Drama Phim 1940 "The Grapes of Wrath"
Trong các mái lều, tá điền lo xếp đặt gọn gàng đồ đạc cho tất cả mọi người. Họ phải chọn lựa thứ nào đáng mang theo trong cuộc hành trình tây tiến. Tính khí đàn ông giờ đây trở nên tàn nhẫn, lạnh lùng khi quá khứ của họ đã bị tước đoạt, chẳng còn chút gì cho họ.
Đối với phía đàn bà, trong lòng họ vẫn dấy lên một hình ảnh hay niềm tin rằng quá khứ đau thương kia rồi lại sẽ khóc cho họ trong tháng ngày trước mắt.
cảnh nhà băng đang tới đuổi tá điền ra khỏi đất họ đang canh tác
Giờ công việc đàn ông đó là đi đến chái vựa hay lều đựng nông cụ hay đồ đạc. Nào cày, nào bừa... Bạn nhớ trong Chiến Tranh chúng ta có trồng lấy cây hột cải (mustard) không? Các bạn nhớ hắn buộc chúng ta trồng thế vào cây cao su mà họ gọi là cây guayule không ? Gã còn nói muốn giàu, muốn có tiền thì đem hết nông cụ lại cho gã bán lấy một mớ đô la về. Mười tám đô la cho cái cày đó, tính tiền chuyên chở-- muốn bán thì tới đó- hãng Sears Roebuck đấy.
ÉP GIÁ ĐẾN TẬN CÙNG
Nào yên ngựa, xe kéo, máy bỏ hột, đống cuốc kia, đem ra một đống và đặt lên toa xe này kéo ra thị trấn. Bán hết mọi thứ bạn cần bán. Bán luôn bầy ngựa cùng toa xe. Chúng ta không còn cần chúng nữa.
Một cái cày tốt giờ này không đáng năm mươi xu! Cái máy gieo hột nữa? trị giá trước đây tới ba mươi tám đô la giờ vỏn vẹn chưa tới hai đô!
- Nhưng không thể nào đem chúng về lại?
-Thôi thì ta phải ráng cầm tạm những đồng bạc này và gắng nuốt cho trôi bao nỗi cay đắng.
- Ông hãy mua cái bơm còn tốt và bộ yên ngựa này giùm. Mua giùm ta luôn sợi cương này, cái cườm cổ, bộ bọc yên nữa! Hãy mua giúp vành cườm trên trán ngựa này, mạ cườm thủy tinh lấp lánh cùng sắc đỏ hoa hồng chèn dưới ánh thủy tinh kia. Hãy lấy mấy thứ này dành cho con ngựa đà này (bay gedling). Ông hãy xem, khi nó cất vó, chạy nước kiệu ôi đẹp làm sao!
Những thứ không bán được giờ chỉ là rác rưởi, hãy chất đống chúng ra giữa sân.
Chẳng được xu nào cho cái cày tay này. Nạo sắt ra đáng giá năm mươi xu thôi. Lưỡi cày, giàn kéo, giờ là thứ vứt đi!
-Thôi! ông lấy đi!
-Tất cả mọi thứ xin trả cho năm đô. Ông đâu mua lầm đồ bỏ đâu? những thứ này chúng tôi đang dùng mà. Cái đáng nói, ông thấy đó, ông mua luôn niềm cay đắng của bọn này. Rồi mai sau, để rồi xem sau này nó sẽ cày con cái mấy người xuống hố. Hãy mua những cánh tay cùng linh hồn này luôn đi hỡi các ông?! những thứ đã cứu các người trước đây. Năm đô la chắc giá, bốn thì không bao giờ.
-Ôi! ta không thể đem về được lại sao ?
-Thôi được, bốn đô la lấy đi,
-Nhưng ta báo trước cho các người biết, các ông mua bán ác nhân thất đức như vầy chính là để cày cùng lấp chính con cháu các ông vào trong lòng đất. Ông không thấy và cũng không thể thấy được, khi đang tâm tìm cách ép người hòng mua cho được bốn đô la đi!!!?
Bay Gedling horse
-Này, ông trả bao nhiêu cho con ngựa và chiếc xe kéo này hả? Chúng là giống ngựa đà chính hiệu (Bays) đây nhé. Nhưng con ngựa đà chính hiệu đây. Đúng y là giống gốc. Hãy xem màu lông, tướng đi, cách phi của chúng kìa! Giây thắt từ đầu đến mông đều sít sao, buộc hai vòng. Sáng dậy, ánh nắng chiếu lên, đẹp làm sao cái giống ngựa này (bay light). Chúng kê mõm lên rào, thở phì phì chờ ta. Hai tai dựng thẳng, xoay xoay như nghe ta. Chùm lông đen chính giữa trán, ôi trông quý và đẹp làm sao! Ta có một con cái Bay này,(girl Bay) nó thích bện cái bờm lông trước đầu, cột thêm cái nơ màu đỏ trên cái bím này nữa thì đẹp quá sức. Ông thích không? không còn con nào hơn con này nữa đâu. Chuyện khá ngộ nghĩnh về con ngựa cái này. Hi vọng ông sẽ bật cười. Con Bay này giá tám đô, con kề là mười đô, nhưng nó làm việc bằng hai con đực giống colts, đâu thua gì. Ông thấy chưa? Giống này nổi tiếng là giống tốt nhất. Phổi nở. Bộ chân ẻo lả, đẹp và sạch sẽ.
-Ông trả bao nhiêu!?
-Mười đô la thôi ư? cho cả hai con? kèm theo cái xe kéo nữa?
- Ôi Chúa Giêsu ơi ! biết thế ta bắn chết nó cho chó ăn thịt còn hơn !
-Thôi lấy đi ! nhanh lên, thưa ngài!
-Ông vừa mua con ngựa cái có bện chòm lông đằng trước. Hãy lấy cái ruy- băng trên bờm lông trước nó mà làm nơ.
- Nào! ngựa bước lui nào, quay đầu cho ta chùi sạch cái mũi mềm mại xuống đến má nào!
-Ông đã thí vài đồng bạc mua đứt bao năm làm lụng vất vả, cặm cụi dưới nắng nôi; ông đã mua đứt bao nỗi buồn chất chứa bấy lâu chưa bao giờ thố lộ. Này, hãy xem chừng, sẽ có cái giá thật đắt đi kèm với đống của mà ông đi ép giá thế kia! Ta nói đây...những con ngựa này- quá đẹp - ngày nào đó cái tập hợp cay đắng này sẽ trổi dậy, nẩy nở trong nhà ông. Chúng ta từng cứu các người nhưng giờ này các người lần lượt chèn ép, làm chúng ta gục ngã. Ngày mai đây, khi chính các người ngã quỵ, chúng ta chẳng con ai tới cứu các người nữa đâu!
***
Nhóm tá điền lầm lũi bước về, tay đút vào túi quần, mũ kéo thấp. Có người ghé mua ít rượu, họ tu thật nhanh hầu mong dằn đi bao cảm xúc dâng trào hay cùng tâm trạng choáng váng trong lòng. Giờ họ không cười, không muốn múa may hay làm một cử chỉ nào đó trên con đường về. Miệng chẳng còn ‘ậm ự’ hát lên tiếng nào. Lúc về, tay họ chẳng buồn vớ lại cây đàn. Họ vừa về lại ruộng vườn, tay còn trong túi, đầu cúi xuống, đôi giày cố lê bước cùng tung lên những làn bụi đỏ.
Chúng ta vẫn còn hi vọng làm lại cuộc đời nơi vùng đất giàu có California kia. Chúng ta sẽ trồng lên nhiều vườn cây ăn trái. Vâng đúng thế, chúng ta sẽ tạo dựng lại tất cả.
Nhưng bạn ơi! bạn chẳng còn có khả năng bắt đầu lại được nữa? Chỉ có đứa trẻ mới bắt đầu tạo dựng, mới đúng ý nghĩa. Tại sao thế? do các bạn và ta tất cả đều đã sống, đã trải qua hết rồi (we're all, that's been). Mảnh đất này, một vùng đất đỏ thắm, chính là chúng ta. Bao năm vùi dập trong nước lũ, bao năm hạn hán, bụi ngập đầy trời (Dust Bowl) là chính chúng ta. Chúng ta chẳng còn khởi đầu lại được. Do bao nỗi đắng cay chúng ta đã bán hết cho kẻ vô lại (junk man) kia.Vâng đúng thế, hắn ta đã mua xong rồi, nhưng chúng ta chưa hết chuyện. Chủ đất tới đuổi chúng ta đi... chưa xong là ở đó. Ngày chiếc máy cày tới ủi nhà chúng ta, chưa xong là ở đó. Cho đến lúc chúng ta thật sự chết mới hết.
California hay nơi nào đó ư? Chúng ta, mỗi người là hình ảnh cái trống chỉ huy (major trump) dẫn đầu cho đoàn diễn hành của đau thương và cay đắng. Rồi một ngày, bao nhiêu đoàn diễn hành kia hòa nhập đi chung một lối, chúng sẽ biến thân tạo nên bao nỗi kinh hoàng sắp tới.
Đám tá điền lê bước ra về ngang qua những cánh đồng, xuyên qua bao đám bụi đỏ ngầu.
Khi mọi thứ bán xong, còn bao thứ còn lại nào bếp lò, vạc giường, ghế bàn, tủ đựng ly nho nhỏ, bồn tắm chậu rửa mặt, vẫn còn la liệt, một đống của cải ngổn ngang còn đó. Đàn bà ngồi giữa đống này, lật qua, trở lại từng thứ ,tiếc rẻ, thẩn thờ… bao nhiêu thứ: tranh ảnh, cặp kính vuông... kìa một cái lọ hoa còn đây.
Giờ bạn biết đấy, chúng ta còn khả năng mang theo hay bỏ lại những gì cần thiết hay chẳng cần thiết trên đường. Chúng ta còn cắm trại, cần mấy cái song vừa nấu ăn vừa rửa ráy, tấm nệm ghế xếp cũng đáng cần, cái đèn lồng và sô nước, cùng tấm vải lều để cắm trại nữa. Bình dầu hôi đáng cần nhất. Còn gì nữa? cái bếp.
Áo quần, phải mang theo hết. Chuyện quan tâm: chính là khẩu súng trường. Đừng bao giờ ra đi mà không có súng. Mỗi khi giày áo , thức ăn và ngay cả niềm hi vọng cạn khô thì đây là thời điểm chúng ta cần súng. Thời Ông Nội tới đây, ta có kể lại phải không ? Ông tới đây tay mang theo muối tiêu và khẩu súng. Ngoài ra chẳng có gì khác.
Tiếp đến chúng ta cần gì nữa? phải có chai đựng nước. Cần đồ đựng nước cho chúng ta uống, để bên hông xe, trẻ con được ngồi trong thùng xe , còn bà nội ngồi trên tấm nệm. Dụng cụ, một cái xẽng, cưa, cái kềm mỏ lết, cái kềm thuờng cùng một cái rìu nữa. Nhà mình dùng cái rìu này bốn mươi năm rồi. Trông đã sứt mẻ hết rồi. Mấy cuộn dây thừng nũa, dĩ nhiên phải cần chúng. Còn lại làm gì ư? Để lại đây -hoặc chúng ta đốt hết.
Bọn trẻ đến rồi.
Nếu Mary mang theo con búp bê rách nát, dơ dáy kia, thì ta cũng mang theo cái cung của người Da Đỏ Injun nữa. Ta cần cái cung này. Ta cần theo cây gỗ tròn, dài bằng ta. Ta cần dùng nó. Ta dùng cây gỗ này một tháng, có thể một năm trước đây. Ta phải mang nó theo.
Tới California không biết ở đó ra sao?
Đám đàn bà ngồi bệt giữa đống đồ cũ nát, tồi tàn lật qua trở lại xem từng món đồ. Cuốn sách này cha ta mua nó. Ông thích cuốn Pilgrim's Progress này. Người thường ngồi đọc, nghiền ngẫm say mê như thể tên ông là cuốn sách này. Sự gần gũi đến từng trang sách, đến nỗi còn vương mùi thuốc lá của người. Tiếp đến là bức họa - hình ảnh một thiên thần. Kịp ngắm nó trước khi ba thứ hôi hám khác đòi lên xe.
Con chó Tàu này, cô Sadie tốn công mang nó từ Hội Chợ Sant Louis .
Trông này? Ai viết gì đây? Không phải, ta đoàn sai, đây là bức thư em ta viết một ngày trước khi nó mất.
Còn đây cái mũ thời trước nữa ? những cái lông gắn lên nó--thời này không bao giờ có ai dùng nó.
Không được, chẳng còn đủ chỗ trong xe đâu.
Làm sao Chúng ta sống nỗi khi cuộc sống chẳng còn gì? Làm sao chúng ta biết đây là của chúng ta nếu không có quá khứ? Thôi, để nó lại, đốt hết đi!
Họ cùng ngồi lại nhìn đống đồ bỏ lại để cùng ghi nhớ hình ảnh cuối cùng trước khi nổi lửa. Họ sẽ không biết đất đai ngoài cửa kia sẽ ra sao? Khi bạn choàng tỉnh nửa đêm, làm sao bạn biết chắc là bụi liễu ngoài kia chẳng còn? Bạn có thích sống khi trống vắng bụi liễu kia không? Ồ, không bạn không thể sống vậy. Khóm liễu kia là bạn, là hình ảnh thân thuơng trong đời. Sự đau đớn trên tấm nệm kia- nỗi đau ghê gớm-đó là bạn.
Và các em--nếu Sam đem theo cái cung da Đỏ Injun cùng cái gậy dài, ta phải chấp nhận cả hai. Còn ta chọn cái gối êm ái này, nó là của ta.
Thình lình họ trở nên vội vả, lo âu. Họ phải rời nhanh khỏi nơi này. Không thể trì hoãn, không được chờ đợi. Vội vàng chất đống những thứ còn lại trước sân, xong châm lửa. Họ đứng yên, ngắm ngọn lửa cháy rần rật, rồi quần quật như điên cuồng, tống đồ lên xe lái đi trong bụi mù.
Chiếc xe mất dạng rồi nhưng đám bụi vẫn mù mịt trong không khí một lúc lâu...
dịch thuật: ĐHL
No comments:
Post a Comment