Nguyên tác: The Grapes of Wrath
Dịch Thuật, hình ảnh cùng tựa bài : Đinh hoa Lư
một cảnh trong Drama Film The Grapes of Wrath 1940,
Trời chưa rạng, vẫn còn một màn đêm xám thẩm cùng nhiều ánh sao trời lấp lánh. Trăng hạ tuần lên trễ, ánh sáng nhợt nhạt, mơ hồ, rời rạc. Tom Joad cùng người thầy Jim Casy cắm cúi bước nhanh theo con đường đầy dấu bánh xe máy cày cùng xe hơi hằn sâu lồi lõm. Con đường đó xuyên qua cánh đồng trồng toàn bông gòn. Phía tây còn tối thẳm, nửa trời phía đông sáng dần lúc bình minh từ từ xuất hiện. Đường chân trời đằng tây chưa ai thấy nhưng chân trời hướng đông rạng dần. Hai người im lặng bước nhanh. Mùi bụi đất bốc lên từ những bước chân vội vã.
tiếng Thầy Casy:
-Ta mong con còn nhớ đường. Thầy sợ chuyện sáng bạch ra thì ôi thôi hai chúng ta lại lạc mất vào cái xó xỉnh nào rồi.
Cánh đồng bông như tỉnh giấc vội vàng cho một ngày mới. Bầy chim vỗ cánh. Chúng bắt đầu moi móc kiếm ăn trên mặt đất. Vài chú thỏ sợ hãi vụt phóng qua những hòn đất mới đào. Hai người tiếp tục bước. Tiếng chân nện thình thịch trên đường. Nhiều hòn đất khô bị nghiến rào rạo dưới gót giày, âm thanh nghe khác hẳn với bao tiếng động tự nhiên của đất trời (secret noises) trong buổi bình minh.
Ngậm ngừ một lúc, Tom đáp:
-Con nhắm mắt mà đi cũng tới được đó thầy ạ. Đời con chỉ có một chuyện lầm đó là nghĩ sai về một người con gái. Thôi quên quách nàng ta đi, sắp tới nơi rồi. Lạc quái gì đâu thầy, con sinh ra ngay vùng này. Thuở bé, con từng nô đùa quanh đây. Chắc thầy thấy cái cây đằng kia? Cha con có lúc treo đầu con sói lên đó. Treo cho đến khi xác nó mục rả, và đem xuống, chỉ còn cái xác khô đét.
- Lạy Chúa! ước sao hôm nay MÁ con có nấu món gì. Bụng con trống hốc rồi đây!
-Ta cũng thế, thầy Casy trả lời...con nhai thuốc không? nó giúp con bớt đói. Biết thế, chúng ta đừng đi sớm quá. Trời sáng đi hay hơn.
Ông ngừng nói, nhai một ít thuốc,
-Tối qua ta ngủ khá ngon.
-Chính ông điên Muley làm ra cả, Tom nhớ …chú đó làm con hoảng hồn, nhổm dậy …'Chào Tom ta đi đây, ta phải tới nơi ẩn náu của ta bây giờ ' ông còn khuyên tiếp… 'hai người tốt nhất nên đi ngay giờ, nên rời khỏi đất của họ trước khi trời hừng sáng' … tánh ông quái dị thật, chuột đồng (gopher) sống sao thì ông y vậy. Thầy nghĩ bọn Da Đỏ có thể theo rình và tóm ông, thầy có cho rằng ông ấy mất trí không?
-Thầy không biết.
- Con thấy đó, hôm qua chúng ta mới nhóm một ít lửa mà chiếc xe kia tới ngay. Bằng cách nào nhà con tan nát thế kia? Họ đang áp bức, lắm điều tệ hại kéo dài mới làm Muley điên lên như thế. Phải lũi quanh như con sói, điều này chắc làm ông càng lúc càng điên thôi. Không ngờ ông ta giết người thế càng làm chó càng lúc càng lục sục ráo riết. Thầy nói ra đây như điều tiên tri rằng Ông ta sẽ càng hung dữ, càng xa lánh loài người, con hiểu không?
-Không đâu thầy, Joad quả quyết… con nghĩ giờ này chú ấy rất sợ giáp mặt con người. Vừa rồi chú gặp chúng ta cũng là điều lạ.
Chắc chúng ta tới nhà Bác John trước lúc mặt trời lên thầy ạ.
nhà Bác John
Hai người tiếp tục đi trong im lặng. Vài con cú ăn đêm về trễ, vội vàng bay trên đầu hai người tới hướng cái vựa. Mấy bộng cây, cái tháp nước, trú ẩn tránh ánh sáng ban ngày. Hướng đông càng rạng dần, thấy được những gốc bông gòn và màu đất xám đen.
-Thật khổ, nếu đúng nhà con giờ này đang ngủ tại nhà Bác John. Thầy biết không? Bác chỉ có một phòng ngủ và một chái bếp (cooking leanto), một cái vựa nhỏ tí teo. Nếu thế, nơi đó y như một ‘đống người’ hỗn độn.
Thầy cố nhớ:
-Ta không chắc John có gia đình chưa? Hình như cô độc? ta chẳng nhớ nhiều về John.
-Bác ấy cô đơn đến chết khiếp’(lonest goddamn) trên thế giới này thầy ạ, Joad đoan chắc.
-Cũng thêm một kẻ khốn nạn đến điên khùng nữa (Crazy kind of son-of-bitch). Bác đó cũng giống chú Muley, mỗi người có vài cách điên khác nhau. Người ta có thể thấy Bác bất cứ nơi nào -say sưa tại Shawnee, đi tán đàn bà góa cách xa tới hai mươi dặm, hay nơi làm việc với cây đèn dầu, rõ là điên mới thế. Ai cũng cho Bác không thọ lâu. Thường người cô độc ít ai sống lâu. Nhưng bác John lại nhiều tuổi hơn Pa. Bác càng năm càng cao và gầy, gầy guộc hơn cả Ông Nội.
Thầy đạo chợt ngắt lời:
-Nhìn kìa, có ánh đèn lấp lánh như ánh bạc đằng kia con thấy không?.... hình như John chưa lấy vợ?
-Ô, không, bác ấy có vợ. Điều này cho biết bác là hạng người có lối sống ra sao. Pa kể cho cháu nghe Bác lấy vợ trẻ nhưng vỏn vẹn bốn tháng. Sống bình thường trong một gia đình, cho đến một đêm bà kêu đau bụng, hối Bác nên tìm ngay bác sĩ. Bác vẫn điềm nhiên nói 'bà đau bụng là do ăn nhiều quá. Hãy uống một liều thuốc giảm đau này vào. Bụng bà nhiều thức ăn mới sinh ra chứng đau bụng thôi' Trưa hôm sau bà vợ không biết gì nữa, rồi bà bác mất khoảng bốn giờ chiều.
-Chuyện gì ? thầy Casy thắc mắc… bị đầu độc hay bà ấy ăn nhằm gì?
-Không phải thầy ạ. Có thứ gì bùng vỡ trong người bà bác, có thể ruột thừa hay gì đó. Ôi, Bác John tuy mộc mạc nhưng chuyện đó làm bác quá đau đớn . Bác cho là tội lỗi của bác. Suốt thời gian sau, bác chẳng hề nói với ai một lời. Bác đi quanh vùng này như chẳng thấy ai, miệng lâm râm cầu nguyện. Mất hai năm, sau này bác có thay đổi, nhưng ‘hơi rồ’, chuyên làm phiền người khác do quá hay lo. Mỗi khi bọn nhỏ như cháu có đứa nào bị sán chòi hay đau bụng một tí là bác kêu bác sĩ, cuối cùng Pa phải nói, ‘xin bác đừng làm thế nữa. Con nít đứa nào cũng đau bụng như vậy’. Nỗi ám ảnh người vợ mất vì Bác, thật buồn cười. Bác lay hoay chuyện giúp gì đó cho mọi người, như tặng lũ nhỏ quà, thả gói đồ ăn trước nhà một người nào đó. Bác cho đi mọi thứ bác có, nhưng vẫn chưa thực sự hạnh phúc trong lòng. Có đêm bác đi lang thang quanh vùng. Dầu sao, bác làm nông giỏi, đất đai của bác trông nom thật đẹp.
-Thật tội nghiệp, vị thầy thương hại...một người cô đơn đầy đau khổ. Sau khi vợ ông mất bác có năng đi nhà thờ không?
-Không, bác không đi, bác không muốn chạm mặt mọi người. Bác thích một mình. Con chưa thấy đứa trẻ nào không mừng điên lên khi bác tới. Đêm nào Bác tới nhà là đêm đó tụi con chắc mẫm bác ra về sẽ để lại một gói kẹo cao su bên thành giường. Tụi con xem Bác chẳng khác gì Đấng GiêsuToàn Năng vậy.
Người thầy tiếp tục bước, đầu nhìn xuống, chẳng nói lại Tom. Ánh sáng ban mai càng làm cho trán ông sáng bóng, hai bàn tay đánh nhịp, từng bàn tay lần lượt soi ra ánh nắng theo bước chân đi.
Tom cũng im lặng. Nhường như anh cho là đã bộc lộ nhiều điều quá riêng tư, thân thiết, về gia đình nên hơi hổ thẹn. Anh bước nhanh hơn, người thầy bước nhanh theo. Họ vừa thấy con gì xam xám đằng trước. Một con rắn chậm chạp luồn lách thân mình len qua hàng bông gòn để vào con đường. Tom dừng lại cách nó một khoảng gần, anh chăm chú nhìn:
-Rắn Lồng đây mà (gopher snake), thôi cho nó đi đi.
Hai người cùng lách qua, tránh con rắn, xong tiếp tục đi. Hướng đông, một ít màu bắt đầu hiện lên nền trời. Tiếp liền sau đó ánh bình minh bò lan khắp mặt đất. Màu xanh lục từ nhũng hàng bông gòn hiện rõ ràng xen màu xám nâu của đất. Khuôn mặt hai người giờ hết tối . Da mặt Joad xem chừng đậm thêm lúc ánh sáng ban mai lên cao.
Joad thì thầm:
- Khoảng giờ này là thời gian tốt nhất; lúc nhỏ con thường thức dậy giờ này, đi bộ quanh đây. Cái gì đằng kia vậy?
Một đàn chó đang đứng với nhau trên đường. Chúng theo nhau ve vản (in honor), đòi động dục với một con cái. Có năm con đực- giống lai, chăn cừu -lai chăn cừu Collie, nhưng tất cả chẳng còn thuần giống do đi hoang (freedom of social life). Chúng đang 'tán tỉnh' con cái. Ngửi ngửi, rồi thay nhau chạy tới gốc bông gòn, nhếch chân sau “một cách điệu bộ”(ceremoniously) đái vào gốc cây, xong chạy lui ngửi tiếp. Họ đứng lại nhìn. Joad chợt cười lớn ra chiều thích thú,
-Chúa ôi, Chúa ôi!
Bầy chó sừng sộ, lông dựng đứng, xông vào quần thảo với nhau. Chỉ một con phối được với con cái. Mọi việc xong xuôi, mấy con đực còn lại nhường đường, tỏ vẻ thích thú, lưỡi chúng thè ra, nước dãi nhỏ giọt.
Hai người tiếp tục đi.
- Chúa ôi, Joad coi bộ mừng… con tin rằng con đực vừa phối kia là con Flash của nhà con. Con tưởng nó chết rồi, ai dè, lại đây, Flash.
Anh lại cười khoái trá,
- Quái gì thế ? nếu ai gọi con, thì con cũng không nghe như thế. Chuyện này làm con nhớ Willy Feeley lúc hắn còn trẻ. Hắn thật rụt rè, một sự rụt rè quái lạ. Một ngày, hắn dắt con bò cái tơ cho bò của bác Graves phối giống. Ai cũng lãng đi ngoại trừ Elsie Graves chẳng rụt rè chút nào. Willy, đứng đó mặt đỏ bừng, nói không ra lời. Elsie nói 'tôi biết anh đến vì gì rồi; con bò đực nhà tôi chờ sẵn sau vựa kìa'
-Ồ, họ dẫn con bò cái tới đó. Willy và Elsie ngồi chờ trên thành rào. Chỉ một lúc Willy cảm thấy khác lạ, mặt đỏ lên (feelin' purty fly) Elsie nhìn qua, cô ngạc nhiên… 'sao thế , Will?'
-Willy rất nông nỗi, hắn ta khó lòng kềm được. 'Lạy Chúa, lạy Chúa' ước gì con được như thế' Elsie vội chụp ngay 'Sao lại không được? Willy, nó là con bò cái của anh kia mà.'
Thầy đạo cười lạt,
-Con biết , đó là chuyện khá hay ngoại trừ những người giảng đạo. Lúc ta ở đó chưa ai kể ra chuyện này, nhưng họ kể ra ta không thể cười được. Ta không thể nguyền rủa họ lúc đó. Giờ thì ta tha hồ nguyền rủa mọi chuyện nếu ta thích, bất cứ lúc nào ta cần, một người tốt cần nguyền rủa lời nói đó nếu cần.
Vầng dương đỏ ối cao dần từ chân trời hướng đông. Bầy chim đất bắt đầu hót líu lo.
- Nhìn xem! Joad la to... tháp nước của bác John kìa. Chưa thấy cối xay gió nhưng đúng là tháp nước của bác John. Đó, nó hiện lên nền trời, thầy thấy chưa?
Vừa nói, chân anh vừa bước nhanh.
-Không biết mọi người có đó không?
Cái bể nước nặng nề đứng yên trên dốc. Joad càng bước, càng tung đám bụi lên cao ngang gối.
-Không biết có MÁ đó không?
Dần dà mấy cái chân tháp nước hiện ra, cái nhà, cái thùng vuông nhỏ không sơn, trơ trụi, cái nhà vựa thấp lè tè, chật ních đồ đạc. Một làn khói đang vươn cao từ cái ống khói thiếc trên mái nhà. Trong sân, bàn ghế cũ, rác rưởi bỏ đống, mấy cái cánh quạt gió và động cơ cho cái cối xay gió, vạt giường, ghế, bàn bỏ xó, ngã nghiêng.
- Chúa ôi! Thánh Thần Ôi! mọi người sửa soạn đi rồi !...Joad kêu.
Một chiếc xe tải (truck) có thành hông cao, đậu sẵn trong sân từ lúc nào. Có thể trước đây nó là loại xe bốn cửa, phần giữa, người ta cắt đi một nửa xong họ ráp vào đó sàn xe tải. Tới gần, hai nguòi nghe rõ tiếng nện thình thịch vang ra từ trong sân. Mặt trời đã nhô lên khỏi chân trời, chiếu sáng chiếc xe. Một người đàn ông đang nện búa, ánh sáng lấp loáng theo nhịp gõ của ông ta. Ánh nắng mai chiếu lấp lánh vào cửa kính trước nhà. Tấm phong chắn gió sáng hẳn lên. Hai con gà mái đỏ, dưới ánh nắng mai sắc lông của chúng càng đỏ rực.
-Xin chớ kêu lớn, Joad yêu cầu...chúng ta đi thật nhẹ vào nhà xem sao?
Anh tiến nhanh tới bên rìa cánh đồng làm bụi bốc lên tận hông. Hai người kín đáo tiến vào sân. Nền đất khô cứng, chai lì, bóng loáng, vài cây cỏ hoang bò trên mặt, bụi bám vàng ố. Joad đi thật chậm, như không muốn tiếp tục chút nào. Vị thầy chăm chú, nối theo dấu chân anh. Tom từ từ gần lại, rón rén , hồi hộp tới sát chiếc xe. Nó là chiếc xe bốn cửa hiệu Hudson Super Six, bị cắt đôi bằng dụng cụ đục thép. Già Tom đứng trên sàn, ông đang đóng đinh cho hàng dây treo theo hai thành xe. Khuôn mặt bờm xờm râu bạc, ông mãi cặm cụi cúi xuống, miệng ngậm mấy chiếc đinh 6 (six penny nail). Ông tiếp tục đặt tiếp một chiếc đinh, rồi nhát búa nện lên đó. Có tiếng nắp song kêu loảng xoảng và tiếng vòi vĩnh trẻ con từ trong nhà vang ra. Joad nhẹ nhàng tiến gần thân sau chiếc xe, anh dựa lưng vào đó. -Người cha nhìn qua hướng Joad nhưng chẳng thấy anh , ông tiếp tục đặt tiếp cái đinh khác rồi đóng vào. Bầy chim bồ câu bay ra từ cái tổ trên tháp nước. Chúng đảo một vòng xong, đậu lại trên rìa tháp nước, lố nhố nhìn xuống. Bầy bồ câu ba loài trắng, xanh, xám mang những bộ cánh óng ánh qua nắng mai.
Ngón tay Joad móc vào thanh ngang dưới cùng, bên thành chiếc xe tải, anh ngước mắt nhìn cha già, tóc tai bạc dần theo năm tháng, đang cặm cụi trong xe. Lưỡi liếm làn môi dày của mình, anh khẻ kêu:
-Pa!?
-Sao nữa! lại ra đòi gì đây?
Già Tom ‘làm ràm’ cứ tưởng ai trong nhà đi ra, miệng đang ngậm mấy chiếc đinh. Chiếc mũ đen chụp xuống, dơ bẩn. Cái vest cũ không còn hạt nút nào, mặc ngoài cái sơ mi xanh lao động cùng cái nịt to bản bằng da yên ngựa, khóa nịt đồng vuông, dùng cho quần jeans. Ông bận như thế nhiều năm khiến da và đồng cái nịt đều láng bóng. Đôi giày da nứt nẻ, đế bong lên, giống hình dạng con tàu, qua nhiều năm chịu đựng nắng nôi, ướt át cùng đất bụi. Tay áo sít sao với cánh tay, kéo xuống gần mấy bắp thịt nhô cao, mạnh khỏe. Phần bụng và hông chắc nịch trên hai chân thấp, dáng nặng nề vững chắc. Gương mặt ông vuông vắn qua hàm râu muối tiêu, tất cả nằm trên cái cằm cương nghị. Từ đó, bộ râu chơm chởm mọc ra, không bạc hoàn toàn, là nơi cũng cố cho bộ râu mọc mạnh thêm. Đám da trên xương gò má không râu, mang màu nâu của đá bọt biển. Mỗi lần nheo, quanh mắt ông xuất hiện nhiều đường nhăn. Đôi mắt nâu, màu nâu đen của cà phê. Con mắt sáng xưa chẳng còn khiến ông phải gập đầu về trước khi gắng nhìn một vật nào. Mấy chiếc đinh đang nhú ra qua đôi môi mỏng, hồng.
Chiếc búa đưa cao giữ yên trong không khí, ông sắp đóng chiếc đinh khác. Chợt liếc về bên hông chiếc xe, phía Tom, ông thoáng bực bội do có "ai đó" cản trở công việc. Chiếc cằm nhọn hắt về trước kèm theo ánh mắt hướng về khuôn mặt Tom. Một thoáng linh tính bắt đầu báo động cho ông về những gì ông thấy. Cái búa từ từ hạ xuống, bàn tay trái lấy mấy chiếc đinh ra khỏi miệng...
Quá kinh ngạc cùng mừng rỡ, ông nói như tự hỏi chính mình...
-Tommy đây mà... trong khoảnh khắc ông hiểu ra ngay …Tommy về rồi!!!
Miệng ông lần nữa, há hốc ra nhưng lại kèm ánh mắt chứa đầy lo ngại...
-Tommy, giọng ông thì thào...
con không vượt ngục chứ? con không phải trốn chứ?
Già Tom gắng hết tâm trí nghe câu trả lời.
-Không đời nào, Tom nói ngay...con được làm giấy cam kết (Paroled) và được tự do rồi. Có giấy tờ đàng hoàng đây Pa.
Tay anh nắm chặt thanh ngang của một bên hông chiếc xe tải, hướng nhìn lên.
Già Tom nhẹ đặt chiếc búa lên sàn xe, bỏ đinh lại vào túi. Chân ông trèo qua thành xong, nhảy nhẹ nhàng xuống đất. Đứng cạnh đứa con trai phút đầu tự nhiên ông cảm thấy lạ lùng, bỡ ngỡ.
-Tommy...chúng ta sắp đi California. Gia đình định viết thư cho con và nói điều đó.
Giọng ông hơi nghi ngại,
-Nhưng con về rồi. Con có thể đi cùng cả nhà, con có thể đi mà!
Trong nhà vang ra tiếng nắp bình cà phê đậy lại. Già Tom nhìn xéo vào trong,
- Hãy cho cả nhà ngạc nhiên chơi … mắt ông sáng lên, vui sướng.
-MÁ con tinh thần suy sụp nhiều lắm do bà cho rằng không bao giờ gặp con lần nữa. Mắt bà nhìn như có ai chết không bằng. MÁ con hoàn toàn không muốn đi California vì e sợ vĩnh viễn không còn thấy mặt con...
Lại có tiếng nắp song loảng xoảng trong nhà.
- Hãy làm cả nhà kinh ngạc đó nghe, Già Tom lập lại...con hãy vào nhà bình thường như chưa vắng nhà ngày nào. Xem MÁ con nói gì cho biết.
Cuối cùng ông đụng vào người Tom, nhưng chỉ chạm vào vai anh một cách rụt rè, thoáng chốc ông rút tay về ngay xong nhìn qua Jim Casy.
Tom nói ngay:
-Pa còn nhớ Thầy không Pa? Thầy cùng con đến đây đó.
-Thầy cùng ở tù với con hả?
-Không phải, con gặp thầy giữa đường. Thầy ở chỗ khác.
Pa Tom kính cẩn bắt tay vị thầy đạo.
-Rất hân hạnh gặp mặt thầy, chào thầy.
Thầy Casy đáp lại
-Thật là vui khi tới được đây, thật là một ngày vui khi con trai được về nhà. Thật là ngày vui.
-Nào xin tất cả vào nhà... Pa mời.
-vào gặp những người thân yêu của cậu ấy, ... thầy Casy nhanh nhảu nói rõ thêm cho Già Tom.
-Đêm qua hai chúng tôi có ghé lại căn nhà cũ của ông.
Cằm Pa như ngẩng ra, ông đưa mắt huớng ra đường. Ông quay lại phía Tom:
-Chúng ta cho MÁ con biết bằng cách nào đây nhỉ?
Pa Tom hỏi, giọng hào hứng.
-Giả thử ta đi vào và nói rằng 'nè mình ơi, có hai người muốn vào xin chút gì ăn sáng đây' hay con cứ thè thẹ đi vào đứng cạnh mẹ cho đến lúc bà nhìn ra ? Làm sao đây nhỉ ?
Sắc mặt ông càng tỏ nét hưng phấn sinh động.
-Thôi đừng để MÁ quá xúc động, Pa ạ, chớ để mẹ con qua giật mình.
Tom e ngại.
Hai con chó chăn cừu, loại chó cẳng dài (rangy) mừng rỡ, lăn quăng, chạy tới. Cho đến lúc nhận ra mùi người lạ, chúng lùi lại ngay, canh chừng, đuôi vẫy chầm chậm vu vơ vào không khí; mắt và mũi chúng đang đặt vào tình trạng cẩn trọng, sẵn sàng phản ứng một cách hung tợn. Một trong hai con, rướn dài cổ, dần dần di động như sắp chạy, nó từ từ tiến lại hai chân của Tom hít thật mạnh. Nó bước lùi, đón chờ phản ứng của Pa. Con kia áng chừng ít can đảm bằng nó; thấy con gà đỏ lục tục đằng xa, nó liền bỏ chạy rượt theo. Tiếng gà kêu "quang quác" mấy cái lông đỏ bay tứ tung. Con gà mái chạy trốn, cánh vỗ phành phạch bay thêm. Chú chó ngoái nhìn ba người, như hãnh diện xong nằm phịch xuống sân, đuôi thả lên nền đất vẻ thỏa mãn.
Pa Tom thúc hối :
-Thôi vào … vào nhà đi ! Mẹ con phải gặp con trước tiên. Để ta xem khi gặp con khuôn mặt bà ra sao. Vào đi con. Một phút nữa thôi, mẹ con sẽ kêu to cho gia đình ăn sáng. Ta mới vừa nghe tiếng mẹ con xào thịt heo muối xong rồi.
Má Tom đang săn sóc Ông Bà Nội (hình trong bộ drama film 1940 The Grapes of Wrath)
Nói xong, ông dẫn hai người vào nhà theo lối vào đầy đất bột. Nhà không hàng hiên; bước qua tầng cấp là đến cửa. Có cái thớt gỗ đặt cạnh, mặt nó nham nhúa vì dùng nhiều năm. Ván vách lổm nhổm, nham nhúa, nhiều hạt gỗ lòi ra do cát cắt sâu vào lớp ván mềm. Mùi củi thông lan khắp không khí. Ba người đến sát cửa; ngửi được mùi thịt chiên, bánh nướng, cùng mùi thơm đậm đà của cà phê kho đang sôi trong bình. Người cha bước lên trước dẫn đường, tấm thân to lớn của ông ngáng hai người lại. Ông nói lớn:
-Má mầy ơi, có hai người lang thang ngoài đường ghé đây, họ có ý xin chút gì ăn sáng đây nè ?!!!
MA' Tom nhìn ra tưởng người lạ
Tom nghe tiếng mẹ vọng ra. Làm sao anh quên được giọng nói đều, trìu mến, thân mật, pha trộn chút gì chịu đựng khiêm nhường:
-Xin mời vào đi, thức ăn nhiều lắm, bảo họ rửa tay nghe. Bánh mỳ xong rồi, tôi đang gắp thịt ra đây.
còn tiếp ...
----------------------------
