BỆNH SẠN THẬN (KIDNEY STONES)
Chào bạn đọc
Chúng ta ai cũng có hai trái thận, mỗi trái to cỡ bằng nắm tay. Thận nằm hai bên cột sống dưới xương sườn. Thận tuy nhỏ nhưng bổn phận của nó phức tạp và quan trọng cho cơ thể chúng ta. Thận giúp loại chất cặn bã và chất lỏng thừa. Thận lọc máu giữ lại hay loại bỏ những hợp chất hữu cơ cần hay không cần. Thận kiểm soát việc tạo ra các hồng huyết cầu hay các sinh tố kiểm soát sự tăng trưởng. Thân giúp giải phóng các hóc môn điều chỉnh huyết áp, số hồng cầu hay định lượng chất bỗ nhất định cho cơ thể chúng ta như calcium hay kalium
THẬN LỌC MÁU
Động mạch tim đưa máu vào hai trái thận chúng ta để làm lọc đó là nhờ vào hàng triệu đơn vị lọc nhỏ li ti của thận (nephrons). Chất thải lỏng qua niệu quản và tồn đọng ở bàng quang (bọng đái) gọi là nước tiểu. Máu sạch trái lại không qua niệu quản mà theo đường tĩnh mạch lên về tim.
BỔN PHẬN NẶNG NHỌC CỦA 2 QUẢ THẬN CHÚNG TA
Mỗi 24 giờ hai trái thận chúng ta theo vòng luân lưu tuần hoàn phải tiếp quản lọc tổng cộng tới 200 lít máu đi qua theo vòng luân lưu tuần hoàn nói trên. Trong 24 giờ đó có 2 lít đào thải ra khỏi cơ thể đó là nước tiểu. Còn lại 198 lít từng luân lưu qua 2 trái Thận. Chúng ta lưu ý cơ thể chúng ta bình quân chỉ có 5 tới 6 lít máu thôi nên không phải cơ thể chúng ta chứa tới 200 lít máu mà đây là số lượng dung tích chất lỏng luân lưu qua thận trong một ngày
SẠN THẬN
Chúng ta bị sạn thận phần nhiều từ ăn uống cách sống. Ví dụ nếu ăn thức ăn quá
nhiều sodium(natri), nhiều đường, thịt cá quá mức nhưng lại thiếu trái cây rau
củ, thiếu nước cũng dễ sỏi thận. Bệnh tiểu
đường gây cho bạn khó kiểm soát lượng đường trong máu dễ gây sỏi thận. Calcium
quá cao trong máu cũng đưa đến tăng sỏi thận.
Sạn thận (hay sỏi thận) là một mảnh chất rắn hình thành trong thận từ các chất có trong nước tiểu. Chất rắn này là kết tinh của các dạng muối Calci, Oxalat, Crytine.. Nó có thể nhỏ như một hạt cát hoặc lớn như hay nhỏ hơn một viên sỏi nhỏ. Đa số sỏi thận tự đào thải ra khỏi cơ thể mà không cần sự trợ giúp của bác sĩ. Vấn đề là ta nên uống nước nhiều để giúp sự bài tiết thông hơn.
Nhưng đôi khi SẠN THẬN KHÔNG LỌT RA ĐƯỢC? Trường hợp này sạn thận bị kẹt trong đường tiết niệu, chặn dòng chảy của nước tiểu lâu ngày và gây đau đớn viêm nhiễm có khi phải vứt bỏ quả thận.
Sau đây có thể là những dấu hiệu của bệnh sỏi thận cần sự trợ giúp của bác sĩ:
• Đau nhiều kéo dài ở vùng lưng hoặc bên hông của bạn không hết
• Có máu trong nước tiểu
• Hay sốt và ớn lạnh
• Nôn mửa, không biết mùi vị nếm được thức ăn ngon dở ra sao
• Nước tiểu có mùi hôi hoặc có máu và có màu đục như nước vo gạo.
• Cảm giác nóng rát khi đi tiểu
...
Bác sĩ sẽ chẩn đoán sỏi thận bằng xét nghiệm nước tiểu, máu và hình ảnh CT scan, Siêu Âm … Nếu sỏi không tự khỏi, bạn phải cần điều trị.
ĐIỀU TRỊ
GIẢI PHẪU SẠN THẬN
Tán sạn
Tán sỏi bằng sóng chấn động (shock wave) ngoài cơ thể là kỹ thuật điều trị sỏi trong quả thận và kẹt tại niệu quản không cần tới phẫu thuật. Y khoa thay bằng sóng chấn động năng lượng cao. Chúng truyền qua cơ thể và để phá vỡ sạn thận những mảnh nhỏ như hạt cát. Khi đã vỡ thành các hạt nhỏ chúng dễ dàng trôi qua với nước tiểu.
Cắt thận qua da
Các thủ thuật này là phương pháp điều trị sạn thận được áp dụng cho những bệnh nhân có sạn thận lớn cỡ 2 cm hoặc có hình dạng khác thường, những người bị nhiễm trùng cùng sỏi chưa bị phá vỡ đủ bằng phương pháp thứ nhất
Cả hai thủ tục đều liên quan đến việc xâm nhập vào thận thông qua một vết rạch nhỏ ở phía sau. Khi bác sĩ phẫu thuật đến quả thận, một ống soi thận (một máy ảnh sợi quang học thu nhỏ) cùng các dụng cụ nhỏ khác được luồn vào qua lỗ. Sạn được lấy ra hay tán nhỏ mới lấy ra...
Nội soi niệu quản
Đây là một thủ thuật trong đó một ống soi nhỏ được đưa vào bàng quang và niệu quản và nó được sử dụng để chẩn đoán và điều trị một loạt các vấn đề ở đường tiết niệu. Đối với sạn niệu quản (một viên sạn trong niệu quản), nó cho phép bác sĩ tiết niệu thực sự nhìn vào niệu quản, tìm sỏi và loại bỏ nó. Đây là một thủ thuật ngoại trú có hoặc không có đặt stent (một ống được đặt vào niệu quản để giữ nó mở ra).
ĐỀ PHÒNG SẠN THẬN
Đối với người lớn khoảng 9% có nguy cơ mắc chứng sỏi thận. Vùng khí hậu càng nóng con người càng dễ mất nước hơn nên dễ có nguy cơ sạn thận. Như thế nguy cơ mất nước đưa ta dễ sạn thận hơn. Kết lại, chúng ta nên uống nước nhiều là điều tốt nhất. Chống tái phát chứng sạn thận thì chúng ta nên uống trên 2 lít nước mỗi ngày.
CÁC DẤU HIỆU SUY THẬN
LỌC MÁU RA SAO?
Thận của chúng ta thường lọc và loại bỏ các chất thải và chất
dư thừa ra khỏi máu. Lọc máu tại viện là một phương pháp thay thế một số chức
năng của thận, nếu thận bị suy hoàn toán. Bệnh nhân phải tới bệnh viện và được
giúp sử dụng máy để lọc và làm sạch máu. Không ai muốn tình trạng đau khổ này cả,
nhưng khi waiting list bản danh sách chờ thay thận chưa có thì ta phải tới lọc
máu hai hay ba lần hàng tuần thôi.
Mỗi lần như thế máu bạn được y tá bơm từ từ ra khỏi cơ thể
bạn. Máu này qua « thận nhân tạo » để lọc theo phương pháp của họ. Máu
hoàn chỉnh xong được bơm vào cơ thể bạn.
Quá trình chạy thận nhân tạo diễn ra như thế nào?
Nghĩ đến việc phải châm kim nhiều lần một tuần có thể khiến
bạn lo lắng lắm. Nếu bạn lo sợ về điều
này hoặc sợ kim tiêm, bạn có thể được bôi thuốc tê vài giờ bôi gây tê vài giờ
trước khi chạy thận, hoặc tiêm thuốc gây tê tại chỗ để làm tê vùng kim tiêm.
Thuốc gây tê có thể gây "cháy" hoặc "nóng rát" lúc đầu
nhưng chỉ kéo dài vài giây thôi. Sau đó có một ống chuyên dụng sẽ được gắn vào kim,
sau đó được kết nối với máy chạy thận.
Bạn cần ngồi hoặc nằm trong suốt quá trình lọc máu. Cần khoảng 4 giờ mới xong một lần lọc máu như thế. Nhưng
có người lâu rồi quen do mỗi tuần tới 3 lần lọc máu nên họ có thể đọc sách, ngủ, nghe hay
xem máy tính đem theo. Lượng máu đi ra và lọc xong điều hòa cân đối nên bạn không chóng mặt và cảm giác máu bị ồ ạt rút ra.
Lọc máu có thể được thực hiện tại bệnh viện hay các clinic có chức năng lọc máu độc lập. Nơi nào cũng có y tá và chuyên viên bác sĩ cả; Lọc máu tại nhà yêu cầu bạn hoặc người khác phải học cách sử dụng máy./.
ĐHL biên soạn
nguồn tham khảo
1- What Causes Kidney Stones
https://www.health.harvard.edu/blog/what-causes-kidney-stones-and-what-to-do-2019051716656
2- NATIONAL KIDNEY FOUNDATION
https://www.kidney.org/atoz/content/kidneystones
3- What to expect from end stage kidney failure
What happens if kidneys fail: Symptoms, treatments, and more
No comments:
Post a Comment