Monday, April 28, 2025

CÁI ĂN CỦA NGƯỜI TÙ BINH VNCH


 DƯA TÀU BAY



Gió đưa cây cải về trời
Rau răm ở lại chịu lời đắng cay

 (ca dao)

 
Chào bạn đọc

Hai câu ca dao trên có nhiều giai thoại và huyền thoại trong tích xưa sử cũ. Tạm bỏ qua chuyện sách vở đối với người viết xin hư cấu thêm phong vị hài hước và hoang tưởng rằng cứ tự ví von thêm chút gì đó ý nghĩa từ 2 câu ca dao trên khi sự kiện Tháng Tư Đen xảy ra...

Những lớp người có điều kiện khi Sài Gòn sụp đổ thì đã bay xa cùng với tùy tùng thân thuộc hay binh sĩ tháp tùng còn lại một miền nam người dân và hàng trăm ngàn quân dân cán chính chịu cảnh tù đày khốn khổ...

Chuyện của Năm Mươi Năm rồi chẳng còn gì là oán trách buộc tội hay ta thán não nề chỉ mong rằng từ bài viết chúng ta cùng lướt qua hay về lại một kỷ niệm BUỒN của ngày xưa, những ai trong cuộc đó là những ngày TÙ CẢI TẠO đó thôi.

ĐHL



Người viết dám tin rằng DƯA TÀU BAY là một danh từ chỉ dành cho thành phần tù nhân chính trị sau 1975 họ mới biết. Miền nam sụp đổ những người còn lại đã bắt đầu chịu sự 'trả thù ' ghê gớm qua một danh từ 'cải tạo' đó là thời gian mà hàng ngày có quá nhiều cái bao tử tù chính trị đang bị hành hạ, bào xé tận xương?!

***

    Ba tiếng kẻng báo cho từng khối đi lảnh phần ăn sáng lên chia cho anh em trước khi đi làm. Chuyện trước tiên là chia phần MUỐI. Đúng vậy quan trọng nhất là muối. Những người 'cải tạo' như chúng tôi cần muối. Tuy mỗi người chia ra khoảng non 2 muỗng cà phê muối sống nhưng ai cũng cất thật kỹ. Chấm sắn ăn sáng in ít thôi, còn bao nhiêu dồn lại ...

Chuyện cũng lạ đời từ khoai sắn cơm canh gì cũng chia đều lại phần muối ban sáng để chấm sắn ăn cũng phải chia. Mà lại chia cho cân phân mới là khó cho anh nào trực trong ngày.

-Tại sao lại cần và giấu kỹ thế ? 
-Trốn trại ư ? 
-Không dám đâu !
-Hay làm gì khác ?

Người viết xin thưa cùng bạn đọc,
chuyện là vậy: tù binh chúng tôi đã đạt đến 'trình độ thượng thừa' về làm DƯA.
Mà dưa thì cần có MUỐI.  Đơn giản là vậy.

-Chà! ở tù mà ăn dưa thì cầu kỳ quá? Dưa giá chấm thịt heo à?
-Thưa không phải thế đâu các bạn ạ.



  Dưa giá thịt heo là chuyện nằm mơ khi người tù đang  chìm trong giấc ngủ thôi. Đêm về hai cái sạp dài trong cái lán dài lê thê có hai dãy. Sau một ngày rừng rẫy giờ chúng tôi đang say sưa trong giấc ngủ ngon lành. Đây là thời gian tha hồ mà thả hồn về dĩa dưa giá miếng thịt heo béo ngậy... Khi tỉnh giấc chuyện thực tế của tù là Dưa Tàu Bay thôi. 


Những ngọn đồi cằn cỗi vùng trung du Quảng Trị hướng Ái Tử ngó lên lúc đó sao rau tàu bay mọc nhiều quá? Những bao tàu bay non mơn mởn, chúng tôi hái xong, khi lội qua suối, rửa sạch. Trở về trại, ăn độn thêm với cháo sắn, hầu nhét đầy cái bao tử đang sôi lục bục ì xèo 'đòi hỏi' thiếu chất hay xép ve nhiều ngày.

Ai đó bạn tù nào đó có sáng kiến  khá thông minh.

Những lần ăn thử đầu tiên, tôi cảm thấy món này nó ngon thật. Tôi nhớ chúng tôi còn đặt tên cho nó là "Dưa Cải Thượng Du" để phân biệt với món dưa cải thuần túy chúng ta ăn thường ngày.
Dưa Tàu Bay- nhận xét cho công bằng một ít, nó có chua, dòn: ngon thật. Nhưng khổ một điều là thiếu DĨA THỊT HEO BA CHỈ và chén NƯỚC MẮM ỚT TỎI thơm cay?

Thôi chuyện này hãy đợi đêm về! Sau tiếng kẻng, chúng tôi sẽ ngủ. Trong giấc mộng ai nấy tha hồ thả hồn 'chu du' đi dự liên hoan DƯA GIÁ THỊT HEO.
Hiện tại trước mắt, ta có miếng dưa tàu bay đưa khúc sắn vào miệng cho no thêm, thế là được rồi. 

Hãy quên đi!

Đó là lý do tại sao chúng tôi cần muối. Rồi đêm về, buổi 'kiểm thảo phê bình' công tác, ông đội trưởng lại một lần nhắc nhở vấn đề "CẢI THIỆN LINH TINH". Ngày mai sẽ làm phiền lòng anh chàng "vệ sinh viên" dọn dẹp trong "lán". Trong các vi phạm hàng ngày, chắc hẳn có những lon gô DƯA TÀU BAY treo lủng lẳng phía dưới đầu nằm chúng tôi.
Chiều về,   khi về lại trại có người buồn, có người 'càm ràm' do mất hũ dưa đang hồi chua -chín, thơm mùi dưa cải. Ôi! một hương vị khó quên, năm xưa khi tết đến xuân về. Giờ thì bị 'tịch thu' mất rồi?!


                                   ***

Một mùa xuân đến soạn sành phẩm vật cúng kiến hay dọn mâm linh đình: Nào dưa hành củ kiệu chả thịt nào nồi hầm ngon đáo để còn có dưa chua thịt heo ba lát trong mâm cơm tất niên.

Còn ai từng là thân phận người tù Ái Tử nhớ đến những mãng đồi trung du ngập trắng hoa tàu bay. Những sợi bông nhẹ bấc la đà bay theo làn gió.

Tuổi về già bỗng nhiên người viết lại một lần nữa, một chút hài hay dí dỏm xin sửa lại hai câu ca dao trên,

Gió đưa cây cải về trời 
"Tàu bay" ở lại chịu lời đắng cay,

Thế mà giờ đây bên quê nhà, rau tàu bay- loài rau dại nay là vị thuốc, bán ra tiền... cũng như bao cây dại khác từ Trung Du nhiều thứ lắm tất cả đều hái ra tiền, ra bạc. Đó là trời thương hay điều may mắn cho bao lớp dân nghèo vùng núi, một chút lộc trời trong khi lớp lớp thị dân tiền ròng bạc chảy xa hoa sung sướng nhất là tầng lớp cán bộ quyền thế ngất trời.

Thời nay có nhiều chuyện lạ. Những thứ như cây mây, cây đót, nay cũng hái ra tiền. Riêng chúng tôi, những tù binh ngày đó, nhớ làm sao chuyện muối và rau tàu bay. Mỗi khi nhắc đến cái tên nghe rất lạ nhưng nó lại là một kỷ niệm thương thương, tui tủi làm sao? có khi nhớ "dưa tàu bay", tôi lại cay cay con mắt ./.


ĐINH HOA LƯ  EDITION 

27-2-2025

============================ 

 


CON CHUỘT TRONG TRẠI TÙ


CÓ THỂ BẠN ĐỌC không phải là TÙ CẢI TẠO chỉ nghe chứ chưa tường tận đời sống những người Tù Binh sau 1975 ra sao , chuyện kể có thực của ĐhL -người trong cuộc- sẽ đưa bạn hình dung thực tế hơn

trân trọng

ĐHL

***

 CON CHUỘT hay là 'TÊN ĂN TRỘM'


    Tiếng sột soạt làm tôi tỉnh thức lúc nửa đêm. Những người bạn tù nằm cạnh tôi đều ngủ say sau một ngày chặt rừng don rẫy. Đúng là nó; con chuột mấy đêm nay thường ‘tấn công’ cái bao cát đựng đồ ‘tư trang’ của tôi móc phía trên đầu. Con chuột tinh khôn và thật nhạy bén. Đêm trước tôi đã vùng dậy chụp lấy cái bao quyết bắt nó trả thù nhưng hắn nhanh quá chun ra vọt mất.

Cơn giận lúc nửa đêm chợt bùng lên như ‘sóng cuộn’ trong lòng tôi. Con chuột nó đánh hơi trong cái bao cát treo tòn ten trên đầu nằm tôi có mùi khoai luộc? Đó là mấy lát khoai cuối cùng còn lại  từ món quà thăm nuôi mạ tôi trong nam ra thăm con tại Ái Tử. Khoai luộc, chúng tôi đặt cho cái tên khá ‘đẹp’ là “sâm Cao Ly”. Sao mà không là 'Sâm"? Những lúc nào thật cần thiết tôi mới đem ra nhai một lát...nhai từ từ thôi để thưởng thức chất ngọt của nó hòa trong một cảm giác dẻo dai của lát khoai. Nhưng có sợ hết chi thì giờ nó cũng gần hết. Có cái gì tồn tại lâu dài được với cái bụng tù ‘ngày đêm đòi hỏi’ đâu? Đói! Vâng đúng vậy. Một cảm giác khó lòng diễn tả sao cho đúng khi bạn chưa bao giờ có dịp cảm nhận một lần với đời tù cải tạo.



Thế mà con chuột 'khốn khiếp' này dám tấn công ‘kho báu’ của tôi!?

Tiếng động nói trên càng dồn dập, khó chịu xen lẫn trong  nhiều  tiếng ngáy đều đều của gần cả trăm con người đang say ngủ trong đêm.

Cái lán tù dài có hai dãy sạp nằm đan bằng tre nứa.  Bề rộng chỗ nằm của chúng tôi, một người chỉ khoảng tám tấc bề ngang. Tôi rón rén ngồi dậy; gắng làm sao không làm cho người nằm hai bên thức giấc. Lòng mong muốn trả thù làm tôi tinh tế và cẩn thận hơn bao giờ hết. Nó đã ăn khoai của tôi và thứ hai là đã cắn rách cái bao cát làm ba lô một lỗ quá lớn!  khó đào ra bao cát lúc này, Căn cứ Ái Tử đã bị đào xới không biết bao nhiêu lần?

Khi cái khom mình của tôi vươn thẳng lên một độ cao cần thiết, bao nhiêu sức lực của tôi tập trung vào hai bàn tay và chỉ một lần này:

Phụp!

Hai tay tôi đã chụp đích xác, ép chặt khăng vào cái bao cát không dám rời, Một khối động vật nào đó nhúc nhích bên trong cho tôi biết được chắc chắn tôi đã tóm được nó. Sự tức giận của tôi mấy đêm nay chỉ tung ra vào giây phút này. Hai bàn tay tôi càng lúc càng xiết mạnh vào cái khối nhúc nhích kia. Răng tôi nghiến chặt, những luồng thần kinh đi từ lòng căm hận xuống bắp thịt của hai cánh tay truyền xuống hai bàn tay...những động tác mạnh bạo từ những nhát rìu, búa, rựa giờ nó biến thành cái xiết kinh hồn của mười ngón tay...một sức mạnh đi từ sự thèm thuồng chất ngọt của mấy lát khoai từ miền nam thân yêu ra đến nơi này...

Khối thịt nhúc nhích, âm ấm bên trong cái bao giờ im hẳn. Nó đã tê liệt. Tôi phải chắc chắn con chuột đã chết.

 những dãy nhà này trông khá  giống TRẠI 3 BÌNH ĐIỀN TÂY NAM HUẾ 


Mấy người bạn đang ngủ ngon nghe động, thức giấc. Biết chuyện, họ nằm xuống ngủ tiếp.
Tôi vẫn để xác chuột nằm bên trong cái bao cát đó, sau khi cuốn cái bao lại vài vòng cho "chắc ăn". Giờ nó là ‘chiến lợi phẩm’ của tôi, con chuột phải trả cho tôi những gì đã mất!

Ngày mai tôi sẽ có món THỊT CHUỘT!

TRẠI Z30D giam tù chính trị và SQ VNCH địa điểm dưới chân núi Mây Tào -ranh giới Hàm Tân Long Khánh nơi CSVN giam giữ sĩ quan VNCH và tù nhân chính trị (hình này từ tài liệu của Eugene Garcia báo Register )

Lán trại tù đâu phải dễ dàng cho bạn ‘cải thiện’ món ăn đâu? Những giờ còn lại trong đêm trường tôi suy nghĩ về cách làm sao để ăn được con chuột này. 

Cái lon sữa bò cũ, đã rỉ sét, tôi còn dấu kỹ bao lâu nay dưới gầm sạp. Trước khi đi làm tôi đem xác con chuột ra và dấu gửi cho chú Dật, người rất mến tôi. Chú Dật thuộc đội nấu bếp nên  ở nhà. Giúp tôi nấu con chuột này là chuyện quá dễ dàng do chú làm bếp và bếp tập thể thì tha hồ củi lửa. Chúng tôi toán làm ngoài chiếu tối mới về làm sao 'cải thiện linh tinh'?
----------------------
Người viết thiết nghĩ cũng cần giải thích lại bốn chữ 'cải  thiện linh tinh' đó là điều nghiêm cấm của cán bộ trại tù. Cải thiện linh tinh là tự tìm tòi nấu nướng kiếm thêm cái ăn, hành động không được trại cho phép người tù cải tạo làm. Tù phải 'chấp hành nội quy' của trại trong đó không được 'cải thiện linh tinh' là một điều luật trong trại.
-----------------------

Chiều đó tôi hân hoan khi Chú Dật (*) nháy mắt và ra dấu cho tôi con chuột đã nấu xong vẫn trong cái lon tt sữa bò; chú treo dưới gầm sạp cho tôi. Chỉ vào thời điểm đó hoàn cảnh đó tôi mới nói được sự chính xác của niềm vui của tôi khi được một người bạn tốt giúp nấu xong một con chuột. Vâng tạm gọi là ‘nấu’ đi khi chú Dật đã chặt đầu lột da đặt xác chuột vào cái lon sét rỉ của tôi cùng thêm nước và một ít muối sống. Nguồn khó khăn nhất là LỬA. Nó là sức nóng sự chín tới và cuối cùng là sự sống cho kiếp tù nhưng từng bị ngăn cấm ngoại trừ số nấu nướng trực tiếp tại bếp lò.

---------------------------- 
(*) chú Dật- trung đội trưởng nghĩa quân người Huế. Trại 3 Bình Điền hay trại 4 Ái Tử trước đó đều có nhiều trung đội trưởng nghĩa quân- họ đa số đều lớn tuổi  hơn các trung đội trưởng tốt nghiệp SQTB sau này. Đó là lý do người viết kêu là chú Dật. Chú Dật qua Mỹ muộn màng, sau năm 2000 người viết mới gặp lại tại San Jose. Các trung đội trưởng nghĩa quân ra trại tại Huế đa số đều đi Mỹ theo diện HO con cái đi theo nay chắc chắn đã thành đạt nhưng các chú đã xấp xỉ 80 cả rồi

-------------------------------- 
Đơn giản là thế. Bỏ chuột vào một vật chứa đựng được xác nó và cho nó lên LỬA. Chú đã giúp tôi được như thế. Bao nhiêu than hồng kéo ra từ miệng lò bếp 'anh nuôi' dưới kia.  Cám ơn chú biết chừng nào.

Chia phần ăn chiều xong tôi rón rén lấy lon thịt dưới gầm ra. Những khúc sắn đắng phần tối của tôi chiều đó lại thay đổi hẳn do tôi đang có một khối thịt nấu chín...

Chợt miệng tôi ngưng hẳn! một sự ngưng trệ quá ngỡ ngàng do hoàn toàn không lường được?

 Bao nhiêu ước muốn, mô phỏng,  thèm thuồng chợt tan hẳn nó vỡ tan như cái bọt xà phòng? Mùi tanh của khối thịt lợn cợn trong miếng nước muối nguội lạnh nhưng ác hại thay lại cộng vào mùi SẮT RỈ của cái lon sữa bò đã qua nhiều lần chịu lửa? Có thể vậy lắm chính nó làm tôi nôn ọe...

Dù đang đói nhưng tôi không thể nuốt được một tổng hợp của  tanh tưởi này? Cái bao tử đang trống nhưng lại cuồn cuộn muốn tuôn ra những gì nếu trong đó nó còn.  Acid hay nước bọt tích chứa bao ngày trong cái bụng khốn khổ của tôi?

Tôi đã không đưa vào miệng được?!

Thôi tôi đã thua cuộc, mũi và miệng tôi hoàn toàn thất bại. Mặc dù thèm thịt nhưng tôi không thể nào thắng được một mùi tanh khó chịu như thế.

Mới đêm qua, tôi vừa THẮNG khi tóm được con chuột đáng ghét, thế mà giờ đây tôi thực sự THUA CUỘC.  Đó là một sự thua cuộc cay đắng giữa thèm khát và một mùi vị tanh tưởi đến rợn người./.

edition  4.11.2023 

nhớ Trại 3 Tù Cải Tạo BÌNH ĐIỀN HUẾ 1980

=========================== 


Một Mùa Giáng Sinh và Rừng Hạt Dẻ Mất Mùa

 

*

Bà Xã tôi vừa đi chợ về liền vội vàng cất các thứ vào tủ lạnh. Tôi đang chế ấm trà cạnh bên liền chận tay vợ lại...


    - Ô khoan đã,  để anh chụp cái hình bao hạt dẻ ni chơi!


Bà xã thắc mắc "chụp làm chi rứa" tôi ậm ừ cho qua chuyện chưa nói rõ để post vào bài viết hôm nay. Bụng bảo dạ, tôi viết bài xong mới đưa cho vợ xem.


Túi hạt dẻ, hạt no- căng -mẩy láng vỏ. Hôm nay giá lại rẻ chỉ $2.99 một pound. Tôi nghĩ rằng Mùa Giáng Sinh năm nay Cali hạt dẻ được mùa nên rẻ hơn so với giá cũ.


Chụp hình túi hạt dẻ này nhưng trong tâm tư tôi hiển hiện hình ảnh những ngày lầm lũi trong rừng Thanh Hóa kiếm ‘cái ăn’ từ ơn rừng mang lại. Những cây dẻ rừng của rừng Như Xuân Thanh Hóa chúng mọc chen với lim nứa. Giáng Sinh 1977 chúng tôi có mặt chặt hạ cây rừng ở đây để xây dựng Lòng Hồ Sông Mực đem nước cho Huyện Diễn Châu. Những kỷ niệm khó quên cho gần một ngàn người từ Ái Tử ra đây.


Khó quên làm sao những bó môn thục, măng nứa những tổ ong cây cam thảo rừng và quý nhất là hạt dẻ rừng như người viết vừa nói đoạn trên.


Rủi làm sao năm đó dẻ trong rừng này “Mất Mùa”.


Lạ thế? Cây rừng sao gọi là “mất mùa”?


Người viết xin thưa với bạn đọc ‘mất mùa’ ở đây là hạt dẻ năm này chỉ toàn là cái vỏ trống không bên trong không có gì chỉ là cái lỗ ‘trống rỗng vô tích sự’ chẳng giúp gì cho cái bụng trống rỗng của chúng tôi lúc này ?



Từng đám vẹt rừng bu lại? Chúng cũng tức giận nôn nóng chẳng khác gì đàm tù chúng tôi. Lũ keo tha hồ sục sạo trên cao. Dẻ càng rớt nhiều xuống gốc cây từng đống. Chúng tôi dưới này tha hồ tung hoành bơi móc ...Chán nản, não nề làm sao? vài ba trăm hột chỉ có một hột dẻ đặc ruột thôi; lúc này cái hột có ruột này thật quý ‘hơn vàng’.


Được cái hột dẻ có ruột xem như là “trúng số’’. Nướng nó lên trong đống lửa rừng, phần nhân bên trong vừa nổ tách ra trắng hếu thơm phưng phức ngon đến rợn người. Chính lúc này mới là lúc người tù được hạt thưởng thức thứ hương vị ngon thơm thật sự của hạt dẻ nướng. Nhớ làm sao thứ cảm giác ngon lành khó lòng diễn tả? Có thể tôi không cường điệu do phải lần mò trong đống hạt trống rỗng kia cả buổi mới có được hai ba cái hạt cỏn con. Không có sự so sánh chính xác nào nếu cái bụng của bạn chưa hề lép xẹp như những người chiến bại năm xưa? Bạn cũng có thể chưa tận hưởng được cái cảm giác nào gọi là 'NGON' nếu bụng bạn lúc nào cũng no tròn và quá đủ chất?


Những hàng lim ngả gục. Gỗ lim cứng như ‘thép nguội’ thế mà chúng tôi chặt sạch. Cả ngàn người tù tung hê sức lực non hai năm trời. Bao nhiêu sức lực thời son trẻ nằm lại trên đám rừng này?


Đói rét tủi nhục. Chết vì ăn nhằm gan cóc. Có người phải thắt cổ, cái xác tòn ten trong một đêm vắng lặng giữa rừng thiêng.


Và sau hết cái Lòng Hồ Sông Mực nên thơ kia thành hình như hình ảnh ngày nay ngoài những cái bản huyện Như xuân Thanh Hóa ngày xưa...hôm nay là làng xã ven hồ những nơi du lịch...


Còn ai nhớ lại hình ảnh buồn bã năm xưa? Những bóng tù lầm lũi xăm xoi tìm cái ăn. Trong ngày Giáng Sinh có vài hạt dẻ no tròn trong muôn ngàn hạt dẻ trống rỗng vô hồn như tâm trạng của những người thất trận năm xưa.

Cái lạ lùng và trái ngược bây giờ một tâm lí rất thật cho tôi khi nhìn túi hạt dẻ bây giờ tôi chẳng thèm muốn chẳng cần đụng đến nó: luộc hay nướng tôi bất cần thế mới lạ?


Tâm hồn tôi cứ lãng đãng trôi về một đám rừng Thanh Hóa ...những đống vỏ hạt dẻ trống rỗng, vô dụng, cùng tiếng đàn vẹt rúc réo trên cao. Bầy vẹt, hình như chúng đang tức giận do rừng hạt dẻ mất mùa ./.


ĐHL
Nhớ Rừng Thanh Hóa Giáng Sinh 1977 

(Công Trường Giải Phóng Lòng Hồ Sông Mực Huyện Như xuân Thanh Hóa)




No comments:

Post a Comment

LỰA CHỌN SINH TỬ CỦA HOA KỲ KHI ĐANG BỊ DO THÁI ÉP VÀO CUỘC CHIẾN TOÀN DIỆN TẠI TRUNG ĐÔNG

  The US Air Force can arm its B-2 Spirit stealth bomber with a formidable, 14,000kg "bunker buster" bomb, a potent non-nuclear op...