Chào bạn đọc
Trước cuộc diễn binh kỷ niệm 250 năm thành lập Lục Quân Hoa Kỳ và thâm ý là nhằm vào kỷ niệm 79 năm SINH NHẬT của TT Trump, chính trường Mỹ lại rối lên tranh chấp giữa chính quyền tiểu bang là Cali và Liên Bang do TT đã qua mặt thống đốc Gavin Newsom trực tiếp ra lệnh điều vệ binh Quốc Gia và Thủy Quân Lục Chiến nhằm trấn áp cuộc biểu tình tại Los Angeles chống lại chính sách bài trừ nhập cư của Lực Lượng Hải Quan và Di Trú Mỹ ICE. Chuyện này nói cho kỹ rằng trên danh nghĩa xem chừng là cuộc trấn áp nhập cư tại một thành phố có đông đúc người nhập cư nhất. Nhưng đây là thủ đoạn gây kích động nhằm giúp Trump đánh thẳng vào tiểu bang Dân Chủ bằng cách qua mặt quyền hạn của tiểu bang mà TT Trump đang lộ rõ ý muốn độc tài, quân phiệt coi thường hiến pháp Mỹ.
Nếu chuyện tranh chấp này qua con mắt thiên vị phò ông Trump thì đó đang giúp Trump chứng tỏ mình là 'một tổng thống cứng rắn giữ đúng lời hứa" hay "nói là làm" nhưng đây là một hành động lộng quyền bất hợp pháp của TT Trump coi thường Luật Pháp California một tiểu bang có QH có Tòa án Tối Cao có thẩm quyền điều khiển vệ binh theo Hiến Pháp Mỹ quy định.
Chúng ta nhớ lại ngày 4/4/1968 ngày Mục sự Luther King Jr. nhà tranh đấu dân quyền bị ám sát thì Los Angeles từng bị người da đen nổi loạn cướp bốc tràn lan. Nhưng so với việc Donald Trump trở lại Bạch Ốc, ông đang tiếp tục cuộc 'đấu đá' dai dẳng với tb California và các nhân vật chính trị của tiểu bang này, nổi bật nhất là Thống đốc Gavin Newsom. Chẳng qua California là tiểu bang của đảng DC nắm ưu thế mà ông Newsom là thống đốc DC.
Ô Trump gọi Newsom với danh từ miệt thị là "Newscum"(Newsom + scum=cặn bã) trong các bài đăng trên mạng xã hội của ông Trump. Hệ quả là TĐ Newsom đã triệu tập một phiên họp đặc biệt của Cơ quan lập pháp California để chi trả cho các bước nhằm ngăn chặn các sắc lệnh chính sách của Trump.
Việc chỉ trích từ Liên bang xuống Tiểu bang này đặt ra một câu hỏi trước đây từng xảy ra: Liệu California có thể ly khai với Hoa Kỳ và một lần nữa trở thành một nhà nước độc lập chăng ?
Theo IMF, năm 2024California đã qua mặt Nhật Bản đứng hàng thứ 4 so với thế giới khi GDP đạt tới 4.10 trillions
Viện California Độc lập (Independent California Institute- ICI) có trụ sở tại Hạt San Diego cho chúng ta biết rằng nó có. Viện này trích dẫn nền kinh tế phát triển so với thế giới của California là vị thế ưu việt là "một tác nhân có ảnh hưởng và nổi tiếng trên trường quốc tế, đặc biệt là trong cuộc chiến chung của nhân loại chống lại biến đổi khí hậu mà California luôn đi tiên phong".
Viện California Độc Lập vừa báo cáo một cuộc thăm dò mới cho thấy hơn 60% người California đồng ý rằng họ "sẽ sống khá hơn nếu California tách rời khỏi Hoa Kỳ trong hòa bình vào một thời điểm nào đó trong 10 năm tới".
ICI cũng cho biết, đa số người Cali muốn California thành lập một "ủy ban chuyên lo về vấn đề độc lập "- từ đó sử dụng các trạm biên giới tiểu bang để kiểm tra ô tô nhập cảnh nhằm tìm ma túy, súng và các loại hàng lậu... trong vấn đề này phải tìm cách sở hữu lại đất đai do liên bang nắm và áp dụng các chiến thuật cứng rắn tại Quốc Hội ví dụ như không bỏ phiếu về ngân sách liên bang để thúc đẩy độc lập.
Tất nhiên, khó có khả năng nào đó xảy ra, nhưng về lý thuyết, một California độc lập có thể xảy ra nếu chúng ta nhìn qua Canada.
Dân số California, non 40 triệu người, gần bằng Canada, nhưng GDP của California mạnh hơn Canada hai lần. Nền kinh tế Canada chỉ có trị giá 2,3 nghìn tỷ đô la đứng thứ 9 trên thế giới trong khi nền kinh tế trị giá 4.1 nghìn tỷ đô la của California đứng thứ 4 trên cả Nhật chỉ có 4.02 Trillions (2024 theo IMF).
Ngân sách của Canada là 534,6 tỷ đô la Canada tương đương 372 tỷ đô la Mỹ, không nhiều hơn nhiều so với ngân sách tiểu bang 322 tỷ đô la của Cali. Tuy nhiên, Cali nhận khoảng 100 tỷ đô la của California đến chính phủ liên bang.
Phần lớn ngân sách của Canada khá giống với California, cụ thể là cung cấp cho giáo dục, chăm sóc sức khỏe, phúc lợi và nhà ở cho người dân. Một điểm khác biệt là Canada do là một nước nên Canada phải chi 40 tỷ đô la cho quốc phòng, chỉ gần 5% so với 825 tỷ đô la mà Hoa Kỳ chi cho quốc phòng hàng năm?
Từ so sánh trên chúng ta đi đến một câu hỏi thú vị nếu như California độc lập sẽ tự bảo vệ mình được chăng? Liệu khi California độc lập thì California có thoát được chi tiêu quốc phòng khi rời khỏi Liên Bang chăng ?
California hàng năm đóng 560 tỷ USD thuế liên bang cho Liên Bang. Như vậy khi thoát ra khỏi liên bang thì 560 tỷ USD còn nguyên vẹn để tiểu bang Cali tự lo liệu lấy không những quốc phòng mà còn các chương trình do Liên Bang tài trợ toàn hay bán phần chăng, ví như Medicaid, An Sinh xã hội SSI SSA v...v ? Đây là kịch bản mà chúng ta phải nghĩ đến giá như Cali ly khai khỏi Mỹ?
Liên Bang hiện chi tới 50% chi phí y tế cho dân Cali, ước tính 200 tỷ USD qua Medicare, Medicaid (Medicare & Medi Cal) Obamacare, bảo hiểm cho cựu quân nhân và cựu viên chức liên bang ...An Sinh xã hội Liên Bang tức SSI chi khoảng 100 tỷ USD hàng năm cho hơn 1 triệu người dân Cali gồm người già và tàn tật (SSI, SSDI)
Viện California Độc Lập (ICI) nói trên hình dung trước một California ly khai đương nhiên sẽ tiếp tục các chính sách trung tả (mid - left) kể cả Canada hiện tại cũng có thể một mô hình như thế vì lo cho mọi tầng lớp trung lưu và nghèo khổ tức là số đông như ta đã biết. Tuy nhiên, chúng ta lưu ý nền kinh tế Canada gần đây không khá hơn do ngân sách của Canada thâm thủng 40 tỷ đô la khiến cho Justin Trudeau, thủ tướng lâu năm phải từ chức.
Nền kinh tế Cali quả là một nền kinh tế vượt trội so với 49 tiểu bang khác của Mỹ. Với số dân đông đảo của Cali khiến chúng ta tự hỏi liệu Cali có thể ly khai để tự mình vươn lên thành một quốc gia độc lập hay không ? Nhưng liệu một nước "Cộng hòa California" có thực sự tốt đẹp hơn cũ chăng?
Chúng ta có thể phân tích:
Mặc dù California có đủ sức mạnh mọi thứ để có khả năng tồn tại như một quốc gia độc lập sau khi ly khai, nhưng những thách thức về kinh tế và nhất là chính trị khi ly khai khỏi Hoa Kỳ có thể sẽ là điều không thể vượt qua đó là không kể đến rào cản Hiến Pháp hiện tại.
Dù sao chúng ta phải nhắc tới điểm mạnh kinh tế đáng kể của California
Tổng sản phẩm tiểu bang (GSP) của Cali thật khổng lồ
California tự hào có tổng sản phẩm tiểu bang (Gross State Production- GSP) khổng lồ sánh ngang với một số nền kinh tế lớn nhất thế giới. Vừa qua Cali đã vượt nhật khi GSP đạt mốc 4.1 Trillion qua mặt nước Nhật (4.02T). Đúng vậy, nếu California là một quốc gia sau khi ly khai, GSP của tiểu bang này sẽ được xếp hạng là nước có nền kinh tế lớn thứ năm trên thế giới, vượt qua các quốc gia như Vương quốc Anh và Pháp.
Ngành công nghệ, nông nghiệp và giải trí toàn cầu
California có một số ngành công nghiệp có ảnh hưởng và sáng tạo nhất trên thế giới, bao gồm công nghệ, nông nghiệp và giải trí. Thung lũng Silicon nổi tiếng là trung tâm công nghệ toàn cầu, thu hút những tài năng hàng đầu và đầu tư từ khắp nơi trên thế giới.
Nông nghiệp của Cali không chỉ cung cấp thực phẩm cho một phần đáng kể của Hoa Kỳ mà còn xuất khẩu sản phẩm của mình ra thế giới. Ngoài ra, ngành công nghiệp giải trí phim ảnh của Hollywood tạo ra hàng tỷ đô la doanh thu hàng năm, biến California trở thành một cường quốc văn hóa và kinh tế.
Tài nguyên thiên nhiên phong phú
California có nguồn tài nguyên thiên nhiên giàu có góp phần tạo nên sức mạnh kinh tế tiểu bang. Địa hình Cali thật đa dạng bao gồm đất nông nghiệp màu mỡ, rừng rộng lớn và bờ biển đẹp dài, tất cả đều mang đến cơ hội tốt cho nông nghiệp cung cấp đủ thứ rau trái củ ..., khai thác gỗ, du lịch cùng năng lượng tái tạo.
TAI HẠI KHI CALIFORNIA LY KHAI
Mặc dù ý tưởng về việc California ly khai có vẻ hấp dẫn nhất là lúc chính sách chèn ép nhập của TT Trump đã đẩy Thống đốc Newsom phải đứng lên đấu tranh với Tư Pháp Liên Bang nhưng việc ly khai có thể mang bất lợi cho California từ kinh tế tới an ninh chính trị.
Chúng ta phải kể tới:
Trước hết, Cali sẽ mất đi mối lợi buôn bán giao thương với liên bang.
Bao lâu nay, California hưởng lợi từ mối giao thương kinh tế chặt chẽ với các tiểu bang khác trong nội địa Hoa Kỳ khi hàng hóa và dịch vụ được lưu thông tự do rộng khắp qua các ranh giới tiểu bang. Kết nối đó từng tạo nên một nền kinh tế sôi động khi các doanh nghiệp California có được nguồn cầu to lớn là người tiêu dùng nước Mỹ do Cali từng là nhà cung cấp khắp nước. Nếu California ly khai, tiểu bang Cali sẽ mất quyền tiếp cận thị trường rộng lớn nói trên sẽ đưa đến một sự thiệt hại to lớn cho nền kinh tế của tiểu bang.
Tiếp đến một California ly khai lại bắt đầu cần thiết lập các mối quan hệ thương mại nước ngoài như là một quốc gia độc lập.
Khi còn là tiểu bang là một phần của Hoa Kỳ, California được hưởng lợi do các hiệp định thương mại và quan hệ đối tác nào đó bao lâu đều do Liên Bang đàm phán và lo liệu. Khi đã ly khai California tức nhiên phải đi đàm phán lại tất cả các thỏa thuận này, một quá trình phức tạp và tốn thời gian có thể phá vỡ các mối quan hệ thương mại hiện có và tạo ra sự bất ổn cho các doanh nghiệp.
Chi phí mới cho quốc phòng và an ninh trong nước
Đây là điều đáng bàn, do việc trở thành một quốc gia riêng biệt sẽ yêu cầu California phải thiết lập hệ thống quốc phòng và an ninh riêng biệt. Hiện tại, Hoa Kỳ cung cấp mức độ bảo vệ quân sự và an ninh đáng kể cho tiểu bang.
Nếu California ly khai, họ sẽ cần phải đầu tư mạnh vào việc xây dựng lực lượng quân sự và cơ sở hạ tầng an ninh của riêng mình. Điều này sẽ gây tốn kém đáng kể cho ngân sách của tiểu bang và có khả năng làm thiệt hại cho các nhu cầu khác của California.
Liệu California còn có mức thu nhập cao như cũ khi các hợp đồng với Liên Bang biến mất và một số đông dân di cư đi tiểu bang khác do họ muốn ở với liên bang hơn?
Liệu khi California tự do hơn trong vấn đề nhập cư lại là cơ hội cho rất nhiều băng đảng từ Nam Mỹ vào trú ngụ đóng "hang động" tại tiểu bang này?
Tất cả các khó khăn nói trên, lợi bất cập hại chúng ta có thể kết luận lại ý tưởng "LY KHAI" CHỈ LÀ GIẢ THUYẾT ĐẦY ẢO VỌNG và một NƯỚC MỸ PHÁP QUYỀN TAM LẬP TOÀN VẸN, ĐOÀN KẾT, DÂN CHỦ LÀ Ý TƯỞNG HAY NHẤT MÀ THÔI./.
Đinh Hoa Lư
15/6/2025
No comments:
Post a Comment