LẠY MẸ CON ĐI hay CHUYỆN BUỒN CỦA NGƯỜI THUA TRẬN

30 tháng Tư 1975 và CHUYỆN BUỒN CỦA NHỮNG NGƯỜI THUA TRẬN

*

HỒI KÝ CỦA ĐHL

Cuộc chiến VN kết thúc kèm theo bao câu chuyện bi hùng về người lính VNCH. Có những câu chuyện kể lại nói về những cuộc rút lui để bảo vệ thủ đô Sài Gòn còn lại. Nhưng có những đơn vị hi sinh một cách âm thầm để cho những cánh quân Tổng Trừ Bị rút về Huế và trở lại Sài Gòn...

Ít ai nhắc lại hay biết đến những hi sinh âm thầm đó. Có những người lính trẻ, họ là những anh hùng vô danh một sự anh hùng khi thầm lặng hi sinh không một đòi hỏi hay ta thán nào. Những người lính im lìm chỉ biết một bề thi hành nhiệm vụ.

Người viết vào thời điểm này là một sĩ quan trẻ tuổi mới ra trường, với con mắt khách quan và cũng là người trong cuộc đã chứng kiến khi cùng toàn đơn vị hi sinh nằm lại bên bờ Ô Lâu thuộc làng Trạch Phổ và cuối cùng bị bắt làm tù binh vào trưa ngày 23/3/1975 tại rú Phong Bình

ĐHL

***

NGƯỜI LÍNH TRẺ NẰM LẠI BÊN DÒNG Ô LÂU

Người tân binh tên Thành được bổ sung về trung đội tôi chưa được bao lâu thì đơn vị đã có lệnh rút lui về đồng bằng Diên Sanh. Thành còn quá trẻ, trạc tuổi em trai tôi và lại là người Huế. Đa số người trong trung đội tôi đều là người Quảng Trị nên tôi để ý anh lính trẻ này nhiều hơn.

Gần một năm xa nhà, dấn thân vào đời lính. Ra đơn vị lên vùng núi này Thành bị vướng căn bệnh sốt rét, một chứng bệnh lan nhanh tại vùng núi quanh Động Ô Do.

Vừa khỏi cơn sốt rét nên da mặt Thành còn xanh xao. Nét gian truân người lính chỉ mới khởi đầu nên chưa thể xóa hết đi vẻ non dại của người con trai mới lớn từ một vùng quê. Thật ra, ngày ra đơn vị ngày đó Thành có nói tên quê em, đâu đó dưới quận Hương Điền nhưng lâu ngày tôi đành quên mất?

Sau ba tháng huấn luyện ở Trung Tâm Dạ Lê gần Phú Bài, Thành mãn khóa sau đó được đưa về Tiểu Khu Quảng Trị và cuối cùng em được bổ sung về trung đội 3 của tôi.

Điều tôi biết rõ về người lính trẻ này là Thành vừa rời lưỡi liềm, cái cuốc làng quê rồi đi vào nghiệp lính. Biết bao lớp tuổi cày cuốc, trụ cột cho gia đình từng phải lên đường tòng chinh trong thời tao loạn.

Rồi sau tết 1975, những gì đã đến trong cuộc chiến dai dẳng này bắt đầu xảy ra khi toàn bộ đơn vị Phòng tuyến Động Ông Do có lệnh di tản. Không những chỉ chúng tôi mà các tiểu đoàn lân cận ở vùng núi như Phòng tuyến Barbara cũng di tản vào ngày 17/3/1975

Ai ngờ đâu, Xuân 1975 đó là xuân cuối cùng của người lính miền nam- rồi các đơn vị của Tiểu Khu Quảng Trị là chứng nhân và cũng là nạn nhân cho một kết cuộc đau buồn bên bờ Sông Ô Lâu. Một dấu ấn khó quên trong đời quân ngũ vào tuần lễ cuối cùng của tháng Ba năm 1975. Tôi đã lâm trận và chứng kiến sự rút lui và nói cho đúng hơn là một sự rệu rã đầu tiên bên bờ sông xưa một cách bất ngờ, tức tưởi.

Bắc quân hình như đã được biết trước cuộc chiến đang đến hồi CÁO CHUNG. Họ hí hửng thổi còi vượt sông Ô Lâu bắt đầu vào hơi xế trưa ngày 23 tháng 3 năm đó.

LÀNG TRẠCH PHỔ ƯU ĐIỀM BỜ SÔNG Ô LÂU

Ruộng Trạch Phổ mới cấy xong, nhà hoang cửa vắng

Dĩ nhiên khỏi viết hết lên đây thì bạn đọc cũng hiểu rồi; đó sự tan rã đến nhanh. Nhưng trong tiếng súng và làn hơi áp mạnh của B 40 tấn công, tôi nghe có tiếng hét của hạ sĩ Lộc người y tá trung đội:

-Ch úy , ch Úy ! thằng Thành bị đạn rồi, ngay ngực nặng quá!

Thành chẳng chút may mắn, em bị trúng đạn ngay vào loạt đạn đầu của bắc quân vượt sông ngang xã Hải Văn... Càng lúc áp lực của những toán quân chính quy bên kia vừa qua sông càng bắn xối xả mạnh hơn.

Tất cả đại đội 2 chúng tôi bị dồn ra phía cánh đồng trống trải của Làng Trạch Phổ.

Bên cạnh cái lăng mộ ai đó giữa đồng lúa mới cấy tôi nghe tiếng rên của một người bị đạn, tiếng của Thành. Có thể bạn cho rằng tiếng rên kia phải là to lớn kêu gào hay thống thiết lắm chăng? Không phải thế! Qua bao nhiêu năm tôi không quên được tiếng rên của người lính trẻ. Thành chỉ rên lên tiếng “ i ..;i...” mà thôi. Người bị đạn không còn đủ sức để kêu to do đạn đã xuyên qua ngực, giữa tiếng nổ chát chúa của những tràng đạn tấn công, tiếng B 40 và từng hồi súp lê xung phong nghe lanh lảnh...

.

Đó là tiếng rên hay tiếng kêu đau đớn của người thanh niên vừa rời cái roi giữ trâu hay cái cày bên luống ruộng quê nhà. Một làng quê, nơi đó Thành có mẹ già. Những người thân yêu của Thành vĩnh viễn không còn thấy được Thành về. Tôi đoan chắc là Thành đã chết bên cánh đồng Trạch Phổ do người y tá bỏ cuộc và cả đơn vị tôi cũng tan nát thối lui ra giữa cánh đồng và tán loạn rút về rú Ưu Điềm. Tôi bị bắt tù binh từ cái rú càn đó. Có hai người tiểu đội trưởng cũng ngẩng đầu lên lần cuối cùng và gục xuống. Trong hình ảnh đó, có Hạ Sĩ Hách người tiểu đội trưởng già mà tôi còn nhớ tên.

Làm sao tôi quên được Thành, em là người lính trẻ mới về đơn vị tôi chỉ hai tháng, lại vĩnh viễn ra đi trong ngày tàn cuộc chiến? Tiếng rên “i ..i” của em -một người bị trúng đạn nhưng sao tôi nhớ mãi đến hôm nay? Tiếng kêu đau thương của một người thanh niên hay đúng hơn là một em nhỏ mới lớn. Một lứa xanh chưa có niềm vui nào khi tập tễnh bước vào đời với làn vải kaki, màu áo trận, cùng nòng súng lạnh lùng? Một lứa trai vừa giã từ cuộc sống đơn sơ bên mái tranh nghèo cùng mẹ hiền dưới khóm tre làng. Thành chỉ quen và nhìn đời qua những ngày chân lấm tay bùn bên con trâu, nhánh lúa.

Giờ đây em chỉ còn những làn hơi yếu ớt còn lại. Chút sức lực cuối cùng của một người trai, chới với thảm thương cùng sự tan nát của đơn vị mình giữa cánh đồng chưa xanh lá mạ ...Một tiếng rên đớn đau nhưng quá âm thầm, rời rạc không còn đủ sức để kêu thêm hai tiếng:

-MẸ ƠI!

Đó là tiếng nói cuối cùng người lính trẻ hay là nỗi buồn sót lại của một cuộc chiến ĐANG TÀN trên quê hương dau khổ Việt Nam.

nhờ vào cuốn phim tư liệu cũ có tên là "Đường về GP Huế" 26.3.1975, tác giả đã lấy được hình ảnh của toán tù binh (trong đó có tác giả đội nón lưỡi trai đi giữa) của đơn vị đại đội 2 tiểu đoàn 105 ĐPQ Tiểu Khu Quảng Trị đang bị dẫn ra Đông hà ngày 24.3.1975, hình ảnh này có thể ngang đoạn gần Bến Đá

**

Đã bốn mươi tám năm qua kể từ cái chiều 23 tháng 3 năm 1975 bên bờ Sông Ô Lâu, khi cầm bút viết vài dòng cho Thành tôi không cầm nỗi giọt nước mắt thương nhớ về Em. Thật tiếc và oan uổng cho Em trong giờ phút kết thúc chiến tranh. Em có hi sinh thêm nữa thì số phận miền nam cũng đã được định phần. Cái chết của em cũng chẳng giúp thêm gì cho NHỤC VINH của những người may mắn còn lại trên cuộc đời này?

Trên bàn thờ nhà em trong làng của người lính tử trận này, giờ có thể còn một bát nhang thờ vọng cho Em, người ra đi không hẹn ngày về? Con trâu bờ ruộng cùng lũy tre làng Thành vẫn doi dỏi trông chờ hình bóng người lính trẻ; dù em có về cùng đôi nạng thương binh. Nhưng có điều tôi tin chắc chắn rằng THÀNH cùng hai người tiểu đội trưởng cùng những anh em khác đã vĩnh viễn không về. Cũng như người đại đội trưởng chúng tôi, Đại Úy Lê Kim Chung, Anh đã nằm lại một mình bên làng Lương Mai, cũng vĩnh viễn chẳng về...

Gần năm mươi năm, sau ngày tàn cuộc chiến nhưng quê Mẹ vẫn còn quá nhiều trường hợp như Thành vẫn còn quá nhiều mẹ già đau đáu chờ con, vẫn nuôi hi vọng con về, cho đến lúc nhắm mắt tàn hơi?

    Tôi vẫn mãi thương xót cho số phận một NGƯỜI LÍNH TRẺ cùng tiếng rên cuối cùng bên bờ ruộng mới cấy của cái làng tên là Trạch Phổ năm xưa. Hàng năm cứ đến tháng Tư Đen là tôi tiếp tục tái đăng bài Hồi Tưởng về Thành. Đây cũng là nén tâm nhang cho tôi tưởng niệm về hương hồn một người LÍNH TRẺ đã hi sinh oan uổng trong ngày TÀN CUỘC CHIẾN. Đã nửa thế kỷ qua mau nhưng một câu chuyện trong muôn triệu nỗi buồn chiến tranh cứ day dứt và ám ảnh mãi làm lòng tôi khó bề quên được ./.

Ký Ức ĐHL Bên Bờ Sông Ô Lâu ngày Tàn Cuộc Chiến 23/3/1975

Đinh Hoa Lư

QUẢNG TRỊ -HUẾ- ĐÀ NẴNG NHỮNG NGÀY CUỐI CÙNG (phần cuối)

 

bến Sông Hàn Đà Nẵng những ngày cuối cùng tháng 3 -1975

PHẦN 2 VÀ HẾT…

            TÌNH TRẠNG ở các bến tàu cũng không kém hỗn loạn. Một số thuyền chuyên chở Hoa Kỳ được dùng di chuyển dân tị nạn. Vì tình trạng an ninh của bến tàu, họ được lệnh thả neo ngoài khơi cảng Đà Nẵng. Từ đó dân dùng thuyền, bè, đi từ bờ biển ra tàu. Lối di chuyển này chậm nhưng có kết quả tốt. Mỗi tàu sau khi nhận được chừng 10 ngàn người thì kéo neo chở dân về Cam Ranh. Tuy nhiên sau khi Nha Trang thất thủ ngày 1 tháng 4, tàu được lệnh đi thẳng về Vũng Tàu và Phú Quốc. Trên đoạn đường dài di tản bằng tàu, nhiều cảnh đau thương xảy ra: một số quân nhân vô kỷ luật, và cộng sản trà trộn vào số dân tị nạn, hà hiếp  và cướp giựt những người tị nạn. Rất nhiều người xỉu và kiệt sức trên quảng đường biển đó. Khi đến cập bến Phú Quốc, do sự chỉ điểm của những nạn nhân trên tàu, chính quyền an ninh địa phương bắt và xử bắn tại ngay bờ biển những tên cộng sản trá hình và một số quân nhân vô kỷ luật đã hà hiếp và cướp bóc người dân trên tàu.

           

    Cộng sản pháo kích và tấn công  Đà Nẵng mạnh vào đêm 28, và dân chúng tiếp tục tìm đường lánh nạn bằng thuyền bè, dưới những trận pháo kích của cộng sản. Nhiều người chết chìm khi lội từ bờ ra tàu đang có mặt ngoài khơi. Những kẻ may mắn thì được tàu cứu vớt; kẻ xấu số thì chìm xuống lòng biển. Trưa ngày 29, nhờ vào sự liều lĩnh và may mắn, một phi cơ dân sự Hoa Kỳ đột ngột đáp xuống phi trường Đà Nẵng, rước đi được hơn 300 dân—trước sự ngỡ ngàng của cộng quân đang có mặt tại phi trường. Đà Nẵng bây giờ đã nằm trong tay cộng sản. Mọi kế hoạch di tản dân tị nạn đã chấm dứt sau ngày hôm đó. Tuy nhiên người dân vẫn tiếp tục tìm mọi cách chạy trốn cộng sản vào những ngày sau.

            Trước khi Đà Nẵng rơi vào tay cộng sản, vấn đề di tản một triệu dân do chính quyền và cơ quan địa phương  giải quyết. Khi thuận tiện, chính quyền dùng tàu hải quân phụ vào việc chuyên chở dân tị nạn khi có thể. Trong buổi họp ngày 19 tháng 3, BTTM đề nghị với phó thủ tướng Phan Quang Đán nên, (1) lập tức trưng dụng 13 thương thuyền dân sự trong nước; (2) kêu gọi các quốc gia đồng minh, nhất là Hoa Kỳ, giúp di chuyển dân tị nạn ra khỏi vòng nguy hại; và, (3) lập ra ủy ban chính phủ để trưng dụng điều khiển  các hoạt động nói trên nếu thành hình.

            Đề nghị của BTTM được phó thủ tướng Đán chấp thuận, ông ra lệnh Bộ Công Chánh trưng dụng tất cả thuyền hành hải đang có mặt trong nước; và các thương thuyền đang hoạt động ngoài hải phận thì được gọi về--dựa vào hoàn cảnh đòi hỏi của chính phủ. Nhưng cho rằng lệnh trưng dụng trên quá quan trọng và ngoài thẩm quyền của mình, ông bộ trưởng bộ Công Chánh đã đệ trình cho bác sĩ Đán ký—dù ông có toàn quyền quyết định. Trong thời gian đó phó thủ tướng Đán đang đi công vụ ở vùng II, tìm một địa điểm để thiết lập trại tỵ nạn. Một tuần trôi qua trước khi lệnh trưng dụng được thực thi. BTTM, trong lúc đó, với tình hình khẩn trương, xin sự ưng thuận của chủ tàu Trường Thành dùng để di tản  thân nhân, gia đình sư đoàn 1 BB vào ngày 23 tháng 3. Đây là chiếc tàu duy nhất trong nước dùng vào nhiệm vụ di tản người từ Vùng I.

            Cũng trong thời gian này các quốc gia đồng minh hưởng ứng lời kêu gọi giúp đỡ của VNCH. Hoa Kỳ đồng ý cung cấp phi cơ dân sự và thương thuyền chuyên chở. Úc Đại Lợi hứa cung cấp một phi đoàn vận tải cơ C-130. Đài Loan và Thái Lan ưng thuận cung cấp tàu đổ bộ, vận tải. Tuy nhiên, những phương tiện vận tải hứa hẹn cần một tuần đến mười ngày mới có mặt tại Việt Nam. Nếu những phương tiện này được cung ứng trước ngày 18 tháng 3, và nếu chúng ta có được sáu chiếc vận tải hạm BTTM yêu cầu được cung cấp từ sáu tháng trước, thì cuộc di tản đã được thực hiện một cách trật tự và hữu hiệu hơn. Nhưng như chuyện đã xảy ra, với con số dân tị nạn quá đông và tinh thần mọi người hoang mang, cuộc di tản không thực hiện được như ý muốn.

            Không ước đoán được bao nhiêu người được di tản, nhưng dân tị nạn tràn ngập các trại định cư ở Vùng III và đảo Phú Quốc. Dân tị nạn cũng tạm cư tại hai tỉnh Vũng Tàu và Bà Rịa rất đông. Trước khi vấn đề tị nạn trở thành một khủng hoảng quốc gia, chánh phủ có kế hoạch tái định cư số người tị nạn tại nhiều nơi tùy theo xuất xứ của họ. Gia đình lánh nạn đến từ Quảng Trị và Thừa Thiên được đưa về Đà Nẵng, rồi từ đó được đưa đi Cam Ranh, Ninh Thuận, Bình Thuận và Lâm Đồng. Những gia đình người Thượng chạy từ Pleiku, Kontum cũng được tái định cư ở Lâm Đồng. Nhưng kế hoạch trên không được thực hiện vì sự thay đổi quá nhanh của tình hình chiến cuộc, nhất là sau khi Cam Ranh và Nha Trang di tản vào ngày 1 tháng 4, và chánh phủ VNCH không còn bảo vệ được Vùng II. Vì những thay đổi nhanh chóng đó nhiều gia đình phải chạy nạn từ nơi này qua nơi nọ trong một thời gian ngắn trước khi tìm được một nơi tạm trú. Sau khi Vùng II mất, nhiều trại định cư mọc lên ở Vũng Tàu, Phú Quốc, Cần Thơ và Vĩnh Long. Hai trại tị nạn lớn nhất là Phú Quốc và Vũng Tàu, với khả năng chứa từ 50 ngàn đến 100 ngàn dân tị nạn.

            Luồng sóng dân tị nạn gây ra nhiều xáo trộn và hoang mang ở những nơi họ đến. Sự xáo trộn này khiến chính quyền lo ngại. Chính tổng thống Thiệu ra lệnh cấm dân tị nạn về định cư  vùng đồng bằng  sông Cữu Long khi ông phàn nàn, “Dân tị nạn đi đến đâu, không sớm thì muộn nơi đó cũng sẽ mất.”

            Với cán cân lực lượng và địa hình thuận lợi cho CSBV ở Vùng I, lực lượng VNCH không thể nào chống cự lâu dài trong cuộc tổng tấn công của địch. Nhưng phải nói, tình hình quân sự xấu đi  một cách nhanh chóng vì sự sa sút tinh thần và những rối ren, lúng túng của chúng ta, hơn là áp lực của địch. Lệnh tái phối trí—tuy cần thiết—không rõ ràng và dứt khoát. Tổng thống Thiệu do dự khi đưa lệnh cho Quân Đoàn I. Hình như thất bại ở Cao Nguyên còn ảnh hưởng nặng đến tâm tư, nên ông miễn cưỡng giữ vai trò tổng tư lệnh tối cao một lần nữa. Là một chính trị gia sắc sảo, ông dùng khi thì hàm ý, khi thì yên lặng, làm cho vị tư lệnh chiến trường  bối rối, muốn hiểu sao thì hiểu. Ngày hôm trước ông lên đài phát thanh kêu gọi quân công cán tử thủ Huế, ngày hôm sau ông ra lệnh cho tướng Trưởng rút quân trong một quân lệnh. Còn về vấn đề di tản khỏi Huế: cũng từ bản năng chính trị đã có, ông Thiệu muốn di tản Huế, nhưng không cho tư lệnh chiến trường một thời gian rõ ràng.

            Tinh thần chiến đấu của binh sĩ sa sút khi họ phải tách lìa khỏi thân nhân, gia đình của họ. Nhiều quân nhân không chờ đợi sự giúp đỡ của chính phủ, họ bỏ đơn vị tự động đi tìm kiếm vợ con, người thân của họ. Tổng Cục Tâm Lý Chiến cố gắng giúp đỡ tìm kiếm thân nhân binh sĩ thất lạc. Nhưng cơ quan này không thể nào giúp tất cả gia đình quân nhân trong hoàn cảnh hỗn loạn của làn sóng dân tị nạn. Phần lớn quân rút về Đà Nẵng quan tâm, lo lắng về sự an toàn của gia đình họ hơn là lo về đơn vị, hay sự tấn công của địch. Sự hỗn loạn, thất bại của cuộc tái phối trí của Vùng 1 xảy ra không phải vì áp lực của cộng quân, mà vì tinh thần chiến đấu của quân ta không còn nữa. Trong những ngày cuối ở Vùng I, vị tư lệnh quân đoàn không chỉ đối phó với những khó khăn về quân sự, ông còn bận tâm với vấn đề tị nạn. Và khi chánh quyền trung ương bắt tay vào giải quyết vấn đề tị nạn thì đã quá trễ. 

Như chúng ta đã thấy, vấn đề tị nạn làm đảo lộn tất cả kế hoạch quân sự của Vùng I.

Cao Văn Viên

NGUỒN 

SÁCH 

Cao văn Viên. Những Ngày Cuối Cùng của VNCH. Nhà Sách Văn Bút 2003, trang 174-185.

phần I 

QUẢNG TRỊ HUẾ ĐÀ NẴNG NHỮNG NGÀY CUỐI CÙNG

 tác giả: Cố Đại Tướng Cao văn Viên, TTMT/ QLVNCH

            Một trong những khó khăn của quân đoàn I không giải quyết là nạn dân tị nạn chiến tranh. Ở Vùng I dân chạy nạn khỏi vùng giao tranh không phải là một vấn đề mới. Mỗi lần giao tranh lớn là có dân tị nạn—và dân chúng vùng I đã kinh nghiệm chuyện đó nhiều lần trong chiến tranh VN. Trận Mậu Thân năm 1968; trận tổng tấn công của CS năm 1972; và những lần giao tranh khác.

 Người dân Vùng I không bao giờ quên những ác mộng hãi hùng đó. Thân phận của người dân miền Trung như bị đày phải sống trong lo sợ và phải chạy trốn cuộc chiến thường xuyên trong cuộc sống. Trước khi cộng quân mở cuộc tấn công thực sự, người dân đã đoán được cường độ mãnh liệt của cuộc chiến sắp đến, và họ đã chuẩn bị để gồng gánh di tản.

Đồng bào vùng giới tuyến ra đi 1972

            Từ sau hiệp định ngưng bắn 1973, dân chúng ở Vùng I và những tỉnh phía bắc Vùng II sống liên tục trong sự lo âu. Họ lo sợ vùng đất họ đang ở sẽ bị cắt cho cộng sản. Nếu không liên hiệp với cộng sản như tổng thống Thiệu đã khẳng định thì nhường một phần đất có thể là một giải pháp cho cuộc chiến. Tin đồn về chia đất được loan truyền và phóng đại. Ban đầu là tin đồn chia đất dọc, rồi theo đường ngang ở vĩ tuyến 16. Sau khi Phước Long mất, sau đó là Ban Mê Thuột, và khi thấy chính phủ VNCH không còn hi vọng nào lấy lại những phần đất đã mất, mọi người tin chắc không sớm thì muộn VNCH sẽ nhượng đất cho cộng sản. Rồi Pleiku và Kontum di tản với không một lời giải thích từ chính phủ ngay cả cho dân chúng ở vùng đó biết. Cuộc di tản từ vùng cao nguyên vẫn đang xảy ra khi CS tràn qua sông Thạch Hãn chiếm Quảng Trị vào ngày 19 tháng 3. Một lần nữa chính phủ vẫn không tuyên bố hay đề cập gì đến chuyện này. Không còn nghi ngờ gì nữa—người dân suy luận—đây là sự dàn xếp của chính phủ; lời đồn rất có thể đúng; chia cắt đất có thể là một thực tế.

            Thêm vào những sự kiện trên, sư đoàn Nhảy Dù được điều động khỏi Vùng I. Đối với người dân Vùng I, sư đoàn Nhảy Dù là đơn vị duy nhất đem lại lòng tin của người dâ. Người dân sẽ được bảo vệ khi họ có mặt ở đó; họ là niềm tin của người dân vào chính phủ. Khi người dân tự hỏi, chính phủ có ý định gì khi di chuyển sư đoàn DÙ đi khỏi Vùng I? Câu trả lời họ có thể tìm được là chính phủ không có ý định giữ phần đất này nữa. Không còn sư đoàn Dù thì làm sao giữ được lãnh thổ này. Không còn lính Dù thì cuộc tái chiếm Quảng trị năm 1972 khó thành, và không có họ thì CS đã tấn công Đà Nẵng sau khi chiếm được Thượng Đức vào năm 1974.

            Người dân chuẩn bị đi không ngần ngại. Ban đầu chỉ một thiểu số nhỏ gồm có tiền mua được vé máy bay. Lần lần số người bỏ đi đông hơn. Khi tin Pleiku và Kontum mất được loan truyền đến tai  dân Vùng I, mọi người lũ lượt ra đi. Hàng chục ngàn quân nhân, công chức, dân, tìm cách về Đà Nẵng, rồi từ đó về Sài Gòn nếu có phương tiện. Với tin đồn chính phủ sẽ chia Vùng I cho CS như đã làm ở Pleiku và Kontum, luồng sóng di tản dâng cao hơn. Khi thủ tướng Khiêm và các viên chức chính phủ bay ra Đà Nẵng duyệt xét tình hình để giải quyết, thì Đà Nẵng đã có hơn nửa triệu dân tị nạn.

            Tướng Trưởng nhiều lần nhắc nhở và khẩn cầu thủ tướng Khiêm giải quyết vấn đề dân tị nạn lập tức. Vấn đề dân tản cư từ những vùng giao tranh đã trở thành một vấn nạn quốc gia, và Vùng I không đủ phương tiện hay nhân lực để giải quyết. Sự có mặt của Thủ Tướng Khiêm ở Đà Nẵng là một chuyện cần thiết.

            Trước khi chủ tọa cuộc họp giải quyết vấn đề tị nạn, thủ tướng Khiêm có nói chuyện riêng với tướng Trưởng về tình hình quân sự và kế hoạch triệt thoái. Tướng Trưởng nhấn mạnh về sự giao động của người dân. Thủ tướng Khiêm giật mình khi nghe những gì tướng Trưởng trình bày. Ông không ngờ tình hình thay đổi nhanh như vậy. Thủ tướng Khiêm nói với tướng Trưởng nên trình bày kế hoạch triệt thoái của ông cho tổng thống Thiệu phê chuẩn trước khi thực hiện

            Buổi họp có đủ mặt hội đồng nhân sĩ, tỉnh, thị trưởng, cũng như các cấp chỉ huy liên quan đến vấn đề tị nạn. Lần lượt, tỉnh trưởng Quảng Trị và thị trưởng Đà Nẵng trình bày khó khăn đang đối diện, và đưa ra những đề nghị giải quyết. Vài giải pháp được đưa ra như: (1) Trừng trị thẳng tay những công chức bỏ nhiệm sở khi chưa được lệnh. (2) Cho phép di tản thường dân, thân nhân binh sĩ, công chức, để những quân cán đang đảm trách nhiệm vụ phòng thủ bớt lo lắng quan tâm.

            Ngồi chung với thủ tướng Khiêm là các thứ bộ trưởng của nội các. Họ là đại diện của thẩm quyền trung ương. Họ quan tâm tới vấn đề của người tị nạn, nhưng họ không giúp đỡ gì được. Họ chỉ có thể cho phép cấp chỉ huy địa phương  nhiều thẩm quyền hơn để giải quyết tại chỗ những khó khăn đang xảy ra. Để kết luận, thủ tướng Khiêm quyết định thành lập một Ủy Ban Liên Bộ phụ trách về vấn đề tị nạn, do một phó  thủ tướng cầm đầu. Ủy ban này sẽ lấy đi gánh nặng cho Vùng I, để họ có chú tâm về vấn đề quân sự. Đồng thời thủ tướng Khiêm hứa sẽ trưng dụng thêm nhiều tàu của tư nhân để gia tăng các chuyến di tản. Buổi họp chấm dứt trong một bầu không khí hoang mang. Thủ tướng Khiêm và nội các trở lại Sài Gòn ngay sau buổi họp.

            Một tuần sau, những hứa hẹn của thủ tướng Khiêm được thể hiện qua một đại tá và một đại úy đến từ Bộ Xã Hội, với ngân phiếu yểm trợ tài chánh cho Đà Nẵng. Bây giờ dân tị nạn nguyên Vùng I tập trung tại ba cứ điểm Chu Lai, Đà Nẵng và Huế. So với sự giúp đỡ từ chính quyền trung ương , phong trào cứu trợ tổ chức tại địa phương mang lại nhiều hiệu quả hơn. Tại thị xã Đà Nẵng một số hội đoàn từ thiện, nhân sĩ và phú gia đóng góp nhiều vào những hoạt động gây quỹ cứu trợ dân tị nạn. Tuy nhiên những giúp đỡ địa phương này chỉ có giới hạn—vấn đề tị nạn ở Vùng I đã vượt ra ngoài khả năng của một nhóm người hay đoàn thể tư nhân.

từ Huế người dân di tản qua đèo Hải Vân 

            Dân và gia đình binh sĩ ở Huế bắt đầu rời thành phố vào ngày 17 tháng 3. Quốc Lộ 1 về Đà Nẵng tràn ngập người và xe. Một số dân tị nạn tìm cách đi bằng đường biển. Họ đổ về bến tàu Tân Mỹ, nơi các tàu hải quân đang bốc dờ quân nhu quân dụng tiếp tế cho chiến trường Quảng Trị-Huế. Trên đường về họ phải di tản chiến cụ về Đà Nẵng. Hoạt động của bến tàu bị gián đoạn hai ngày vì sự cản trở của số người tị nạn. Một vài giang đỉnh đang chờ cập bến để bốc hàng lên, bị dân, lính tràn xuống ép phải chở họ rời bến. Giới chức phụ trách bến tàu phải bỏ ra một ngày để thuyết phục. Dân tị nạn rời Tân Mỹ và đi về bãi biển Thái Dương Thượng, hy vọng tìm được tàu để ra đi.

            Ngày 21 tháng 3 hai sư đoàn CS cắt đứt quốc lộ 1—con đường duy nhất dẫn về Đà Nẵng. Đoàn người tị nạn rời đường lộ, theo hướng Phá Cầu Hai để đi về miệt biển.

            Tất cả tàu bè miền duyên hải hoặc bị cướp, hoặc được mướn để xử dụng vào việc chạy nạn. Nhưng thuyền bè không đủ cho  số người tị nạn quá đông. Vì tàu hải quân đang được trưng dụng vào công tác tiếp viện cho chiến trường Qui Nhơn-Ban Mê Thuột, BTTM thương lượng mướn thương thuyền Trường Thanh, có trọng tải 2000 tấn, để chở người tị nạn. Đây là thương thuyền duy nhất quân đội có thể tìm mướn được. Ngày 23, mặc dù sóng to, tàu Trường Thanh cập bến, và trong hai ngày tiếp nhận hơn 5000 người, trong đó có nhiều thân nhân, gia đình, của sư đoàn 1 BB. Chuyến tàu chở dân tị nạn rời Huế về Đà Nẵng ngày 25. Đà Nẵng lúc đó tương đối  an ninh, nhưng thành phố đã chật nứt với dân tị nạn.

Một tàu đổ bộ của Hải quân Việt Nam chất đầy người tị nạn từ Huế, ghé Đà Nẵng hôm 24/3/1975

            Huế bị bỏ ngỏ vào đêm 25 tháng 3. Dân quân rút theo bờ biển về Đà Nẵng. Tam Kỳ mất ngày 24, Chu Lai di tản ngày 26. Dân ở hai tỉnh Quảng Ngãi và Quảng Tín chạy về Đà Nẵng.

            Ngày 26 tướng Trưởng gởi thiếu tướng Huỳnh văn Lạc, tư lệnh phó lãnh thổ chánh Vùng I, về Saigon trình cho tổng thống Thiệu, thủ tướng Khiêm và tác giả về những khó khăn Vùng I đang đối diện. Tướng Lạc xin chánh phủ giải quyết ngay vấn đề tị nạn, đưa bớt dân ra khỏi Đà Nẵng vì thành phố sắp rơi  vào tình trạng hỗn loạn không kềm chế được. Nếu tình trạng dân tị nạn không giải quyết được thì Đà Nẵng sẽ tự sụp đổ, không cần CS tấn công.

Chu Lai đổ về
Đà Nẵng

            Đà Nẵng đã trở thành một thành phố vô trật tự và rối loạn. Kẻ đến thì tìm nơi nương tựa; người đang ở đó thì tìm cách trốn đi. Lưu thông trong thành phố bị ứ đọng đến độ không thể di tản được 340 thương binh từ bệnh viện ra phi trường. Trung tướng Lê Nguyên Khang, tổng tham mưu phó BTTM, tường trình về tình hình Đà Nẵng sau một chuyến công vụ ở đó: “ Đà Nẵng có hơn một triệu rưỡi dân tị nạn. Họ chiếm các công thự, cao ốc của chính phủ để làm nơi nương thân; họ ngủ ngoài đường, ở bến tàu hay bất cứ chỗ nào có thể tạm trú qua ngày. Trong thành phố  những cảnh nhiễu nhương, cướp bóc, giết người xảy ra giữa ban ngày. Người di tản trên nhiều đến độ xe tăng muốn di chuyển chỉ còn cách cán vào đám đông ấy để đi.

            Ngày 27 tháng 3 có chuyến phi cơ dân sự đầu tiên mướn của Hoa Kỳ đáp xuống Đà Nẵng. Chính phủ định dùng phi cơ Mỹ để di tản 14 ngàn dân từ Đà Nẵng về Cam Ranh. Nhưng tin có máy bay Mỹ di tản chẳng mấy chốc lan truyền ra. Dân di tản—trong đó có thành phần đào ngũ—phá rào phi trường và tràn vào phi đạo tìm cách leo lên phi cơ. Lực lượng an ninh phi trường phải bỏ ra nửa ngày để giải tán đám đông ở phi đạo. Nhưng hỗn loạn lại tái diễn mỗi khi có chuyến bay đáp xuống. Sau cùng các chuyến bay dân sự bị đình chỉ vì sự mất trật tự trở thành nguy hiểm cho sự an toàn của phi cơ. Sau cùng, giới chức hữu trách thay các phi cơ dân sự bằng bốn phi cơ quân sự C-130. Nhưng trước những hỗn loạn liên tục, bốn chiếc này cũng chỉ cất cánh được một lần vào ngày 29 tháng 3.

           

           còn tiếp 1 kỳ 

phần HAI

ĐINH HOA LƯ : ĐẠI TƯỚNG CAO VĂN VIÊN NÓI VỀ KHỦNG HOẢNG TỊ NẠN TRONG BIẾN CỐ 1975 (tiếp theo và Hết) (theobongthoigian.blogspot.com)

 

 

 

LÒNG HỒ SÔNG MỰC -BÓNG TÙ NĂM XƯA

VÀO năm 1977 và 1978 vùng này là cánh rừng thâm u dày đặc cây lim, trường mật...đó là những danh mộc. Qua hai năm tù binh từ Quảng Trị được chuyển ra đây để chặt hạ làm thành LÒNG HỒ như hình dưới.

LÒNG HỒ SÔNG MỰC hình thành vừa là nơi chứa nước vừa là điểm du lịch cho Thanh Hóa sau này.

                       HỒ SÔNG MỰC HÔM NAY

CÂY LIM NGÀN NĂM TUỔI CÒN SÓT LẠI CỦA RỪNG THANH HÓA sau chính sách 'diệt chủng' cây xanh hơn 40 năm trước

(Nằm trên địa phận giáp ranh giữa 2 xã Xuân Khang (huyện Như Thanh) và xã Tân Bình (huyện Như Xuân) tỉnh Thanh Hóa, cây Lim xanh có tại cột mốc số H1-15, thuộc địa bàn quản lý của Vườn Quốc gia Bến En được xem như là “báu vật” tự nhiên còn sót lại nơi đây.

Cây Lim xanh có tuổi đời lên đến cả ngàn năm ở nơi đây có dáng trực, thẳng, chiều cao chừng 43m, đứng sừng sững trên ngọn đồi cao với bộ rễ ăn sâu vào lòng đất, gốc to 4 – 5 người ôm, rễ chính nổi lên như một mai rùa. Lim được xem là loài cây gỗ lớn, có giá trị quý hiếm, đứng thứ hai trong bộ tứ thiết mộc: Đinh, Lim, Sến, Táu...) trích báo trong nước 

                                       CỐNG HỒ THỦY LỢI SÔNG MỰC HÔM NAY


TRỞ VỀ CHUYỆN NGÀY XƯA 1977

Ngày 24/11/1977 đoàn tù chúng tôi giã từ Ba Ra Đô Lương (đào sông) và ra Công Trình Lòng Hồ Sông Mực huyện Như Xuân T Thanh Hóa (san rừng).

di ảnh người bạn quá cố cùng lán trại thắt cổ tự tử trong rừng Như Xuân Thanh Hóa 

              gỗ lim cứng như sắt từng làm mẻ sứt bao cái rìu của tù ngày đó

    Những cánh rừng lim bạt ngàn gỗ cứng như sắt thép tù phải đốn bằng rìu, xong dọn đốt cho hết. Để thành một đáy hồ bằng phẳng vừa chứa nước vừa đánh cá được. Nó là cảnh hồ thơ mộng cho hôm nay nhưng 45 năm trước biết bao nhiêu mồ hôi tù đã đổ xuống. Có người nằm lại dưới lòng hồ này do đói khát như Đại úy Trần hữu Lực (ăn cóc), Trung úy Nguyễn Di, Chuẫn úy Bin (thắt cổ tự vẫn)... Những ngày lao động khổ sai (do quá đói tôi phải nói là khổ sai khi ăn đói lại chặt lim quá cứng?) mấy cán bộ coi tù nói rằng chúng tôi phải chặt rừng sát gốc, cho nước dâng cao ...mai mốt đây CÁ SẼ ĐẺ TRỨNG TRÊN ...CÂY ý nghĩa này đúng do hiện nay người dân vùng quanh Hồ Sông Mực bắt những con cá quá to như hình dưới..

Nhờ Google cho tôi tìm lại nơi đây, cám ơn Internet

ĐHL

TỜ ÁP PHÍCH CỔ ĐỘNG ĐÀO CỐNG BA RA  - ĐÔ LƯƠNG HIỆN TÁC GIẢ  ĐHL CÒN CẤT LÀM KỶ NIỆM 

Lòng Hồ Sông Mực sau này đã trở thành nơi du lịch

------------------------------------------------------

NÚI LỞ ĐÁ ĐÈ; NHỮNG OAN HỒN VẤT VƯỞNG VÀ CÂU CHUYỆN THẬT SAU 45 NĂM ...

Ngày đó họ là những thanh niên xung phong trẻ tuổi, có thể chúng tôi đã gặp họ cùng đào sông ở Cống Hiệp Hòa. Lúc này họ là những thanh niên nam nữ còn trẻ tuổi và hăng say công tác. Hôm nay họ là lớp người về chiều ngồi nhớ về công trình Ba Ra Đô Lương và thảm nạn sụp đổ tại Cống Hiệp Hòa...thời điểm tai nạn đó đoàn tù dchúng tôi vừa mới giã từ để ra công trình Lòng Hồ Sông Mực Huyện Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa 

hình mũi tên chỉ nơi miệng cống Hiệp Hòa sau này sụp đổ đè chết 98 thanh niên xung phong Nghệ Tĩnh


CÔNG TRÌNH THỦY LỢI BA RA ĐÔ LƯƠNG / NGHỆ TĨNH 1977-1978
https://thanhnien.vn/…/daian-cong-hiep-hoa-va-chuyen-98-ngu…
Ngày 24/11 / 1977 sau non 1 tháng vét con sông này chúng tôi từ giã Cống này tiếp tục ra Lòng HỒ Sông Mực Thanh Hóa . Sau đó có nghe tin cống này sập chôn vùi cả trăm thanh niên xứ Nghệ thật tội cho họ chưa vợ chưa con tuổi đời quá trẻ ...hôm nay tại đây xứ Mỹ: qua Google tôi sưu tra lại va tìm ra câu chuyện tội nghiệp đó là có thật

ờ cổ động thi công Ty Thông Tin NGhệ Tĩnh tôi còn cất làm kỷ niệm cho đến nay [giấy này do Trần Vấn khối trưởng khối 4 trại 4 mang về và tôi xin mới có ]

Đợt cao điểm nạo vét cống Ba RA Đô Lương có mặt mấy trăm người tù từ Ái Tử ra.
Chúng tôi ra bằng xe lửa dành riêng cho tù. Xuống ga Diễn Châu Nghệ An đi bộ lên khoảng 40 cây số đến huyện Đô Lương miền núi phía Tây
dọc đường dân hợp tác xã đang làm lúa đổ xô ra coi chúng tôi dang đi trên đường ruộng, nghe họ xì xầm "ngụy cũng to con đẹp trai nhỉ "

Trên đường di chuyển tôi chứng kiến nhũng cái quán nhỏ bên lề ruộng ,vài nhánh chuối đu đưa , cái ống thuốc lào , dụng cụ người dân gánh nước bằng đất nung tuyệt nhiên không có kim loại
những bà già còn bận quần 1 ống gọi là xịnh như thời cha ông chúng ta thời xưa cổ . Người ta quét lá gom lại làm chất đốt , rõ nghèo.

Nạo vét lòng sông đất đá:
, thi công trong 3 tuần cho xong số lượng đã ghi trong mấy chục ngàn khối đất đá , chúng tôi làm theo lối dây chuyền , gánh đủ loại.
Tối về nằm trên nền đất ẩm lót lá và ni long , đĩa bò vô hút máu có đứa la lên không ngủ được
Có các căng tinh bán đồ ăn nhất là cam Xã Đoài rất rẻ , nhưng tù làm gì có tiền ?! có ngờ đâu khi đoàn Tù chúng tôi ra Công Trường sông Mực Thanh Hóa (24/11/1977 từ giã) thì qua đầu năm sau 1978 công Hiệp Hòa (có mũi tên trong hình dươi) bị sập chôn vùi 98 thanh niên Nghệ Tĩnh tội nghiệp cho họ, còn quá trẻ độc thân phần nhiều. TÔi nhớ bao kỷ niệm đổi xà phòng lấy bánh bao tại đó. Tù không cần xà phòng thanh niên xung phong có bánh bao phần ăn sáng họ đổi cho chúng tôi lấy xà phòng. Rồi cam Xã Đoài bán căng tinh 1 đồng một ký nhưng tôi không bao giờ có tiền mua Nhìn Cống Hiệp Hòa sau 40 năm sụp đổ rêu phong bao oan hồn chưa siêu thoát tội làm sao?

nơi này vào tháng 10.1977 toán tù chúng tôi đã đào khơi rộng dòng chảy, gần sát với Cống Hiệp Hòa nơi sau đó ít  ngày xảy ra thảm họa đè chết gần 100 thanh niên xun phong Nghệ Tĩnh 

SAU HƠN 40 NĂM HAI BÊN DÒNG SÔNG ĐÀO ĐÃ TRỞ THÀNH LOANG LỔ HƯ HAO RỆU RÃ

theo báo Thanh niên
 Tôi đến cống Hiệp Hòa sau 40 năm thảm họa xảy ra và khó để hình dung nơi này từng xảy ra vụ tai nạn lao động kinh hoàng như vậy. Năm 1997, cống được xây dựng lại, phần cống ngầm nay đã chảy lộ thiên và hệ thống ngăn nước có chức năng điều tiết nước, bảo vệ đường hầm xuyên núi dài hơn 500 m cách đó 2 km về phía hạ du. Bên con đường gần nơi xảy ra thảm họa là một cái am thờ nhỏ, nằm nép mình ở mé đồi. (Trích)
-----------------------------

Cống Hiệp Hòa là con hầm dẫn nước qua núi giống hầm tàu: có thể đây là cái cổng chận nước bên ngoài thôi. Như thế có thể sườn núi miệng cống Hiệp Hòa sụp xuống chôn vùi nạn nhân

Thanh niên xung phong trẻ tuổi năm 1977 ngày đó giờ là đây

Edit by ĐHL 11.4.2023

CHUYỆN 45 NĂM QUA